ORAL HISTORY ARCHIVE

Download here

Name (Ονοματεπώνυμο): Poumbouris Polys / Πουμπουρής Πόλυς
Sex (Φύλο): Male (Άνδρας)
Year of Birth (Έτος Γέννησης): 1960-1974
Place of Birth (Τόπος Γέννησης): Nicosia (Λευκωσία)
Nationality (Ιθαγένεια): Cypriot (Κυπριακή)
Community (Κοινότητα): Greek-Cypriot (Ελληνοκυπριακή)
Occupation (Επάγγελμα): Private Business Owner (Ιδιοκτήτης Επιχείρησης)
Refugee (Πρόσφυγας): No (Όχι)
Language (Γλώσσα Καταγραφής): Greek (Ελληνική)
Related to Killed or Enclaved or Missing persons (Σχετίζεται με Σκοτωμένους ή Εγκλωβισμένους ή Αγνοούμενους): Yes (Ναι)
Serving the army in some capacity at the time (Υπηρετούσε στο στρατό με κάποια ιδιότητα κατά την περίοδο εκείνη): No (Όχι)
Lived in Refugee Camp (Έζησε σε Προσφυγικό Καταυλισμό): No (Όχι)

Νικολέττα Χριστοδούλου: Πόλυ, θέλω να μου πεις τι γνωρίζεις για το 1974.
Πόλυς Πουμπουρής: Ναι, δύο πράγματα έρχονται στο νου, ... το πραξικόπημα και η εισβολή, η πρώτη. Έ, και το τι επακολούθησε πριν την εισβολή και μετά την εισβολή... Αλλά εγώ επειδή έζησα σε μια οικογένεια, σε ένα περιβάλλον που ήταν πολύ πολιτικοποιημένο, έζησα έντονα τα γεγονότα του ’74. Και το τι προηγήθηκε της εισβολής, πριν και μετά το πραξικόπημα... Μπορώ να σου πω πολλά πράγματα.
ΝΧ: Πόσο χρονών ήσουν τότε;
ΠΠ: Ήμουν 10 χρονών. Κοίταξε. Την προηγούμενη μέρα του πραξικοπήματος, την Κυριακή 14 του Ιούλη, είμασταν στο Τρόοδος, μαζί με τους θείους μου. Διασκεδάζαμε... Κάναμε πικ-νικ. Ορισμένοι από τους θείους μου ήταν ενεργά αναμεμιγμένοι στην δεξιά, ένας-δύο εκ των οποίων .... δεν είχαν έρθει στην εκδρομή. [Έτσι]  ο πατέρας μου υποψιάστηκε ότι, επειδή ήταν αναμεμιγμένοι, κάτι ύποπτο θα συνέβαινε... Και το άλλο το παράξενο της εποχής εκείνης [ήταν ότι] ... [ενώ] ο αδερφός μου ήταν σχεδόν δύο χρόνια στρατιώτης στα τεθωρακισμένα ... και δεν είχε πάρει ποτέ του άδεια, τις ημέρες πριν από το πραξικόπημα του είχαν δώσει μια βδομάδα άδεια και ήταν σπίτι. Οπότε ... ήταν ύποπτα τα πράγματα πριν το πραξικόπημα, αλλά το τι θα επακολουθούσε ήταν, νομίζω, αναμενόμενο... Και φαίνεται ότι τότε ο Μακάριος δεν κατάφερε να διαχειριστεί σωστά ... το τι θα γινόταν, οπότε ... δεν απέτρεψε το πραξικόπημα. Ενώ μπορούσε άνετα να το αποτρέψει. Μπορεί να μην πίστευε ότι θα γίνει πραξικόπημα... Είχε τόση αυτοπεποίθηση φαίνεται, [και] δεν πίστευε ότι θα γινόταν πραξικόπημα. Αλλά [οι καταστάσεις] πριν το πραξικόπημα, πριν το ’74, ήταν πάρα πολύ τεταμένες, πάρα πολύ τεταμένες... Υπήρχε ... αντιπαράθεση. Υπήρχε κατατρεγμός... Οι αριστεροί ήταν κυνηγημένοι... Δεν μπορούσες να πεις ούτε καν τι ομάδα ήσουν, ούτε καν αν ήσουν αριστερός... Θυμάμαι χαρακτηριστικά, στο στρατό, όταν ήταν η ορκομωσία των νεοσυλλέκτων και πήγαμε στην ορκομωσία του αδελφού μου, ο στρατός ήταν παρατεταγμένος και φώναζαν οι στρατιώτες ‘αίσχος στον Μακάριο, κάτω ο Μούσκος’. Και ήμουν μωρό και λέω στον μπαμπά μου ‘μα ποιος είναι τούτος ο Μούσκος και γιατί φωνάζουν έτσι προς τον Μακάριο; Δεν είναι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας;’. Τώρα, [βέβαια], δέκα χρονών μπορεί να σου εξηγήσει τι συνέβαινε; Αλλά ήταν έντονο το περιβάλλον, ήταν έντονο... Η κοινωνία ήταν έντονα πολιτοκοποιημένη... Υπήρχε φανατισμός, παρέσυραν πολύ κόσμο...
ΝΧ: Τι σήμαινε να είσαι αριστερός ή δεξιός; Ήξεραν οι περισσότεροι τι σήμαινε ή ήταν μια ιδεολογία που απλά ακολουθούσαν;
ΠΠ: Κοίταξε, το αριστερό κίνημα στην Κύπρο ήταν δυνατό και απ’ ό,τι φαίνεται ήταν και πάρα πολύ καλά οργανωμένο, οπότε, ναι, ήξεραν πάρα πολύ καλά τι συνέβαινε. Η Κύπρος νομίζω ότι έπεσε θύμα του Ψυχρού Πολέμου. Τότε υπήρχε ο Ψυχρός Πόλεμος... Το ’70-’80 ήταν στα «χάι» του, και η Κύπρος ήταν στη μέση.  Δηλαδή, μεταφερόταν ο Ψυχρός Πόλεμος και στις σχέσεις μεταξύ δεξιών και αριστερών στην Κύπρο και πιστεύω ότι οι δεξιοί και οι αριστεροί ήξεραν τι ήταν, πράγματι, ναι.  Και πιστεύω ότι αν ρωτήσεις τώρα τους δεξιούς που ήταν τότε 20, 25, 30, 40 χρονών, τώρα πρέπει να είναι 60, 70, 80, θα σου πουν ότι έκαναν τεράστιο λάθος τότε, να επιδοθούν στην αντιπαράθεση και να κυνηγούν τους αριστερούς. Η Κύπρος έπεσε θύμα του Ψυχρού Πολέμου, των συμφερόντων των Αμερικάνων, τα οποία, σε τελική ανάλυση, τα πληρώσαμε εμείς, οι επόμενοι.
ΝΧ: Ο κόσμος υποστήριζε κάτι φανατικά, χωρίς να σκεφτεί τις επιπτώσεις;
ΠΠ: Ναι, υποστήριζαν κάτι φανατικά... Υπήρχε μίσος και προπαγάνδα. Δηλαδή, το να είσαι αριστερός εθεωρείτο αμάρτημα. Ή να είσαι κομμουνιστής εθεωρείτο ότι ήσουν εγκληματίας... Έπρεπε να ’σαι, ξέρω ’γω, δεξιός, να πηγαίνεις εκκλησία, να προσκυνάς την ελληνική σημαία. Και σήμερα το κάνουμε... Αύριο, για παράδειγμα, το παράδοξο είναι ότι γιορτάζουμε [γελάει] — χωρίς να ’χω τίποτα με... με τους Έλληνες, αντίθετα — την εθνική επέτειο άλλης χώρας. Αν είναι δυνατόν! Δηλαδή, στην Κύπρο, με τον φανατισμό που υπήρχε τότε, δεξιά σήμαινε Ελλάδα και ... αριστερός ότι είσαι προδότης, ότι είσαι κάτι υποτιμητικό. Ε, όλα αυτά ήταν [καταστροφικά]... Ήθελαν να ενώσουν την Κύπρο με την Ελλάδα• [τελικά] την ένωσαν με την Τουρκία και ησύχασαν.
ΝΧ: Πες μου περισσότερα για την άδεια που δόθηκε στους στρατιώτες τις ημέρες της εισβολής. Κι επίσης αν τελικά οι συγγενείς σου, οι οποίοι δεν παρευρέθηκαν στη σύναξη που είχατε, βρέθηκαν. Γνώριζαν τι γινόταν;
ΠΠ: Σίγουρα γνώριζαν, σίγουρα γνώριζαν. Εμένα ο αδελφός μου ήταν στην 21 ΕΑΝ στα τεθωρακισμένα στην Κοκκινοτριμιθιά. Το άρμα που ήταν υπεύθυνος ήταν ... το άρμα νούμερο 1. Όταν ήταν στρατιώτης το τι υπέφερε γιατί ήταν αριστερός ήταν απίστευτο. Πηγαίναμε και τον βλέπαμε και ούτε μία έξοδο δεν του έδιναν. Όταν όμως θα γινόταν το πραξικόπημα, του έδωσαν μία εβδομάδα άδεια. Ακριβώς, μία εβδομάδα άδεια. Δεν ήθελαν να πάει μέσα στο στρατόπεδο. Όχι μόνο στον αδελφό μου, αλλά και σε ορισμένους άλλους που υποτίθεται ότι δεν ήταν ελεγμένοι ή τέλος πάντων προεπιλεγμένοι ή δεν ήταν των δικών τους αντιλήψεων, οπόταν έπρεπε οι στρατιωτικοί της χούντας να μην τους έχουν στα πόδια τους, κατά κάποιο τρόπο, και τους έδωσαν άδεια.
ΝΧ: Αυτό ήταν στο πραξικόπημα;
ΠΠ: Ναι, μιλώ για το πραξικόπημα. Τους έδωσαν αναγκαστική άδεια μια βδομάδα. Και αυτό ήταν παράξενο. Στο μεταξύ, ο αδελφός μου επειδή ήτανε πολιτικά ενήμερος, έλεγε ότι ναι ... ‘κάτι γίνεται’, ‘κάτι γίνεται’, ‘κάτι γίνεται’! Μας το έλεγε συνεχώς. Ε, και το ότι ορισμένοι ακροδεξιοί στο χωριό ή στη Λευκωσία ... τις ημέρες εκείνες ήταν εξαφανισμένοι και συν τοις άλλοις εκ των υστέρων μαθαίνουμε τις πληροφορίες που είχε ο Μακάριος, τις οποίες δεν τις αξιοποίησε σωστά, φαίνεται ότι ορισμένοι ήξεραν, ναι. Και το πραξικόπημα στην Κύπρο δεν έγινε τυχαία, το έκαναν μόνο οι Έλληνες αξιωματικοί. Εκείνοι ήταν οι αξιωματικοί. Τα όπλα τα είχαν στρατιώτες. Και όσοι έλαβαν μέρος στο πραξικόπημα, ειδικά από τη Μοίρα Καταδρομών, ήταν όλοι ένας κι ένας, ήταν δεξιά στοιχεία, εξτρεμιστικά στοιχεία, ήταν... Τι να σου πω; Έπρεπε να είχες ζήσει το περιβάλλον τότε για να καταλάβεις, τι επικρατούσε. Δεν μπορούσες να μιλήσεις. Το ξύλο που έτρωγες ήταν απίστευτο[!], απίστευτο. Δηλαδή, δεν μπορούσες να εκφράσεις λόγο. Και τούτο φαίνεται από το τι προηγήθηκε. Δολοφονίες αριστερών, ανατινάξεις αστυνομικών σταθμών, απαγωγές υπουργών από τη χούντα, από τον Γρίβα. Οπότε όλα αυτά προετοίμασαν το έδαφος για να υπάρχει ο φανατισμός και να επέλθει το πραξικόπημα στην Κύπρο.
ΝΧ: Ήταν εν αγνοία τους όμως ότι με το να βοηθήσουν, θα συμβάλουν
στην τουρκική εισβολή;
ΠΠ: Του απλού στρατιώτη, ναι, ήταν εν αγνοία του. Όμως το να παίρνεις το όπλο και να στρέφεσαι κατά του Προεδρικού, όσο και να είναι εν αγνοία σου, [σε κάποιο βαθμό] ήξερες τι έκανες. Και πήραν προεπιλεγμένα, είπαμε, εκείνους που θα επιτεθούν στο Προεδρικό. Δεν ήταν τόσο τυχαίο το ότι είχε πάει μια ολόκληρη μοίρα. Βέβαια, προεπέλεξαν μεν, αλλά όταν λέω εν αγνοία τους, εννοώ εν αγνοία των συνεπειών.  Δηλαδή είχαν άγνοια ποιες θα ήταν οι συνέπειες. Βέβαια, οι αξιωματικοί, ο Γρίβας και πολλοί που έλαβαν μέρος στο πραξικόπημα ... αν είχαν άγνοια του τι θα επακολουθούσε, το λιγότερο που μπορείς να τους αποκαλέσεις είναι [γελάει] βλάκες... Επειδή είναι βλάκες! Δηλαδή, αν εγώ τώρα βγώ έξω και σκοτώσω κάποιον εδώ, δεν ξέρω τις συνέπειες και ότι θα με βάλουν φυλακή; Δεν ήξεραν ότι η Τουρκία ήταν εγγυήτρια δύναμη κι έψαχνε ευκαιρία να εισβάλει στην Κύπρο; Είχε προσπαθήσει προηγουμένως με τα γεγονότα της Κοφίνου και μας γλύτωσαν την τελευταία στιγμή οι Σοβιετικοί... Ο απλός κόσμος μπορεί να μην υπολόγιζε ή να μην ήξερε ή να μην μπορούσε να καταλάβει ποιες θα ήταν οι συνέπειες, όμως οι αξιωματικοί και οι [άμεσα] εμπλεκόμενοι σίγουρα γνώριζαν τις συνέπειες. Απλώς δεν υπολόγιζαν ότι θα φτάναμε σε τέτοιο σημείο. Νομίζω ότι στο τέλος, σε τελευταία ανάλυση, έπεσαν θύματα υποσχέσεων... Υποσχέσεων των Αμερικανών ότι δεν θα άφηναν τους Τούρκους να επέμβουν. Αυτό βέβαια είναι θέμα δικό τους. Δεν μπορείς να κάνεις κάτι επειδή σε ξεγέλασε ο άλλος. Οπότε ήταν δύσκολα τα πράγματα το ’74. Ήταν απίστευτα τα πράγματα. Θυμάμαι χαρακτηριστικά το ποδόσφαιρο... Έπαιζε Ομόνοια – Πεζοπορικός στη Λάρνακα ... και η Ομόνοια με ισοπαλία έπαιρνε το πρωτάθλημα. Είχαν φέρει, λοιπόν, πάνω από το γήπεδο ένα πανό—αν είναι ποτέ δυνατόν να παίζεις ποδόσφαιρο και να ’χει πανό μες το γήπεδο, μες το γήπεδο!—που έλεγε, ‘Ομόνοια δεν θα περάσεις’. Για όνομα του Θεού! Δηλαδή υπήρχε ... υπήρχε ... αυτός ο κατατρεγμός. Και κακά τα ψέματα, στην Κύπρο πάντα διοικούσε η δεξιά, πάντα, πάντα. Άσχετα δηλαδή αν το ΑΚΕΛ ήταν σε ορισμένες κυβερνήσεις και με ενεργό ανάμειξη που είχε στην τελευταία κυβέρνηση του Παπαδόπουλου, πάντα η δεξιά διοικούσε. Και είναι χαρακτηριστικό ότι δεν μπορούσες να πάρεις τη «Χαραυγή»• να είσαι κυβερνητικός και να πάρεις «Χαραυγή» μέσα. Απίστευτο πράγμα! Θα σ’ εκτελούσαν• θα σε δακτυλόδειχναν ότι είσαι προδότης.  Ήταν δύσκολα τα πράγματα. Οπότε, ο ... φανατισμός, ο Ψυχρός Πόλεμος, η άγνοια, η αγάπη ορισμένων για την Ελλάδα χωρίς να υπολογίζουν τις συνέπειες, [η πίστη ότι] ήταν πρώτα Έλληνες και μετά Κύπριοι, τα προκάλεσαν όλα αυτά... Μετά ακολούθησε το πραξικόπημα, η εισβολή και τα υπόλοιπα είναι γνωστά.
ΝΧ: Ήσουν δέκα χρονών τότε. Ποιες είναι οι εικόνες που σου έμειναν στο μυαλό;
ΠΠ: Πριν το πραξικόπημα θυμάμαι χαρακτηριστικά ότι ... αν εκφραζόσουν εναντίον ... της δεξιάς ή τέλος πάντων της ΕΟΚΑ Β’ ή του Γρίβα, είτε θα σε σκότωναν είτε θα σου έκαναν ζημιά. Και [παρόλο που] είναι πασίγνωστο, απλά να σας πω ότι το 1972 ή το ’73, αν δεν κάνω λάθος, πριν το πραξικόπημα, σε μία συγκέντρωση της ΕΔΟΝ επενέβησαν ... ορισμένοι δεξιοί να τη διαλύσουν και ενεπλάκησαν σε συμπλοκές. Και το επόμενο βράδυ, συγκεκριμένος άνθρωπος της ΕΟΚΑ Β’, μας έβαλε βόμβα στο μαγαζί και μας έκανε τότε τεράστια ζημιά... Το ’72 πενήντα χιλιάδες λίρες, το ’72! Οπότε είχαν και τα μέσα, είχαν και τα υλικά, είχαν και την κάλυψη από τον Μακάριο που, ναι, μεν ο στόχος ήταν εκείνος, να φύγει από τη μέση, αλλά ο Μακάριος τους κάλυπτε, από τη μια τους συλλάμβαναν και από την άλλη τους έβγαζαν. Οπότε επικρατούσε αυτή η κατάσταση και δεν μπορούσες να πεις τίποτα. Ο συγκεκριμένος άνθρωπος που μας έβαλε την βόμβα, για παράδειγμα, η δουλειά του μετά το ’74 ήταν να γυρίζει σε σπίτια των Ελληνοκυπρίων που έφευγαν και να κάνει λεηλασίες... Αυτό ήταν μετά το ’74, μετά την εισβολή. Όταν έγινε η πρώτη εισβολή και ο κόσμος έφυγε από τα σπίτια του, η δουλειά του ήταν να γεμίζει φορτηγά και να κάνει λεηλασίες. Κατά κακή του τύχη, σε κάποια φάση τον συνέλαβαν και τον σκότωσαν. Ήταν άνθρωποι οι οποίοι ήταν αδίστακτοι. Εντάξει, υπήρχαν και αυτοί οι οποίοι ήταν αγνοί και παρασύρθηκαν και, όπως είπα προηγουμένως, δεν είχαν τη γνώση ή τον κοινό νου ν’ αντιληφθούν τις συνέπειες και το έκαναν επειδή αγαπούσαν την Ελλάδα, αλλά ήταν και ορισμένοι οι οποίοι ήταν στυγνοί εγκληματίες, δηλαδή εκμεταλλεύτηκαν την κατάσταση, για να είναι κοντά στη δεξιά που ήταν εξουσία, να ικανοποιήσουν τα δικά τους συμφέροντα. Να σου πω πολλά παραδείγματα, ... πολλά παραδείγματα, απίστευτα παραδείγματα. Στη Λευκωσία, για παράδειγμα, έπαιζε στο Γ.Σ.Π. Ομόνοια—Διγενής... Εγώ ήμουν μωρό, 9 χρονών... Πήγαμε, λοιπόν, στο γήπεδο και όταν τέλειωσε το παιχνίδι και κέρδισε η Ομόνοια βγήκαμε έξω από το γήπεδο και χωρίς λόγο η αστυνομία που ήταν απ΄έξω σταματούσε και έλεγχε τους Ομονοιάτες. Είχε δημιουργηθεί συμπλοκή... Κατέβαινε η αστυνομία με τα ρόπαλα, και τους έκανε μαύρους από το ξύλο.  Επίσης, ένα άλλο παράδειγμα είναι ο στρατός. Ο αδελφός μου ήταν στο στρατό και αναγκάστηκε τρεις φορές να φύγει. Από το ξύλο το πολύ που του έδωσαν έφυγε από το στρατόπεδο. Ήταν γεγονότα τα οποία ήταν άσχημα ... άσχημα γεγονότα, άσχημα. Αλλά και οι δεξιοί είχαν διχόνοιες μεταξύ τους... Ήταν απίστευτα πράγματα. Ήταν ένα κράμα «πατριωτών» σε εισαγωγικά, γιατί δεν ήταν πατριώτες... Θεωρούσαν ότι ήταν πατριώτες, [αλλά έκαναν] ό,τι τους έλεγαν• αν τους έλεγαν τώρα είναι μέρα ενώ ήταν νύχτα, θα έλεγαν είναι μέρα. Ήταν ορισμένοι οι οποίοι ήταν ... χαμηλού επιπέδου άνθρωποι, από ηθικής πλευράς, οι οποίοι προσπαθούσαν να εκμεταλλευτούν όλη αυτή την κατάσταση για να αποκτήσουν οφέλη, είτε από το χαρτοπαίγνιο, είτε από την πορνεία, είτε από τις λεηλασίες μετά το ’74. Και ήταν και ορισμένοι των οποίων ο κυριότερος στόχος ήταν να καταπολεμήσουν τους αριστερούς. Άκουγαν αριστερό και νόμιζαν πως έβλεπαν Κινέζο. Ο κύριος στόχος τους ήταν να καταπολεμήσουν τους αριστερούς στην Κύπρο, επειδή νόμιζαν ότι [οι αριστεροί] θα φέρουν τη Σοβιετική Ένωση στην Κύπρο. Και νόμιζαν ότι αν έδιωχναν τον Μακάριο από την εξουσία θα ερχόμασταν έτσι όμορφα κι ωραία να ενώσουμε την Κύπρο με την Ελλάδα και ότι τους Τουρκοκύπριους θα τους έκαναν μετά πακέτο να τους στείλουν στην Τουρκία, νόμιζαν. Ε και μας τα έφεραν όλα αυτά...
ΝΧ: Ποια ήταν η σχέση Τουρκοκυπρίων και Ελληνοκυπρίων;
ΠΠ: Κοίταξε, εγώ δεν είχα άμεση σχέση με πολλούς Τουρκοκύπριους. Μερικοί, ας πούμε, που ήξερα, ήταν ένας-δυο υπαλλήλοι που είχε ο πατέρας μου ή τέλος πάντων συνεργάτες. Δεν είχαν καμιά διαφορά [από εμάς]. Οι σχέσεις μας ήταν πολύ καλές. Αλλά υπήρχαν οι δεξιοί οι οποίοι άλλαξαν στάση εναντίον των Τουρκοκυπρίων μετά το’87. Μέχρι το ’87, όταν το ΑΚΕΛ έλεγε ότι οι Τουρκοκύπριοι είναι αδελφοί μας, η δεξιά και ο Συναγερμός χλεύαζαν το ΑΚΕΛ.  Μετά ήρθε και ... ο Γιαννάκης Μάτσης και άρχισε να αποκαλεί τους Τουρκοκύπριους ‘συμπατριώτες μας’.  Εμάς, οι σχέσεις μας ήταν καλές, πάρα πολύ καλές. Και το ΑΚΕΛ είχε καλές σχέσεις με τους Τουρκοκύπριους. Όμως, ... όμως υπάρχουν στην Κύπρο ακόμα και τώρα, μετά από τριάντα τόσα χρόνια, άνθρωποι οι οποίοι σχεδόν έχουν τα ίδια μυαλά. Μπορεί να ... λεν διαφορετικά πράγματα, αλλά στις τάξεις του κόμματός τους έχουν ανθρώπους, οι οποίοι καθοδηγούνται από εξτρεμιστικά στοιχεία, Χρυσαυγίτες. Δεν γίνεται το 2009 να έκαναν παρέλαση οι Χρυσαυγίτες στη Λευκωσία με τα ρόπαλα, ας πούμε. Ή μετά που άνοιξαν τα οδοφράγματα να μην τολμούσε ο Τουρκοκύπριος να περάσει από το ΑΠΟΕΛ... Θα τον έκαναν μαύρο από το ξύλο... Τέτοια τσογλάνια [ήταν]. Αλλά εμάς οι σχέσεις μας ήταν πάρα πολύ καλές... Και όσο πιο γρήγορα το καταλάβουμε ότι οι Τουρκοκύπριοι είναι συμπατριώτες μας, τίποτε παραπάνω και τίποτε λιγότερο, τόσο πιο εύκολα θα ... λύσουμε τα προβλήματά μας. Αλλά, δυστυχώς, υπάρχουν ακόμα [αυτοί που δεν έμαθαν], με προεξέχοντα τον Αρχιεπίσκοπο, ο οποίος είναι ένας ... πώς να τον χαρακτηρίσω; Αναιδή; Δεν σέβεται ούτε θεσμούς, ούτε νομοθεσίες, τίποτε, τίποτε, τίποτε. Νομίζει ότι είναι υπεράνω όλων. Μπορώ να σου πω πολλά χαρακτηριστικά και να τα τεκμηριώσω... Εκείνο το τελευταίο, [για παράδειγμα]; Που αποκάλεσε τον Πρόεδρο ψεύτη, διότι είπε ότι πρέπει να πληρώνει φόρο εισοδήματος; Αν είναι δυνατόν! Και είμαστε στο 2009. Φαντάσου τι γινόταν το 1974.  Ήταν ένα δράμα η κατάσταση στην Κύπρο, ήταν ένα δράμα, ένα δράμα, απίστευτα πράγματα. Να σου πω ένα χαρακτηριστικό γεγονός το οποίο είναι κατεγραμμένο. Το 1974 αυτός ο κύριος, ο οποίος αφού λογομάχησε με τον αδελφό μου, ενεπλάκησαν και πήγαν να διαλύσουν την συγκέντρωσή τους και αφού δεν τα κατάφεραν μας έβαλαν την βόμβα, μετά το ’74 ήρθε να συλλάβει τον αδελφό μου, αλλά δεν τον βρήκε σπίτι. Ο αδελφός μου ήταν νεαρός τότε, 16-17 χρονών.. Και να δεις καμιά φορά πώς τα φέρνει η τύχη... Ήρθε στο σπίτι μας μία διμοιρία ... δύο Land Rover με πραξικοπηματίες. Ήμουν εγώ στο σπίτι. Μάλλον πριν από το σπίτι μας πήγαν στο κατάστημα να συλλάβουν τον πατέρα μου. Μπαίνοντας από την κύρια είσοδο είδαν τους Τουρκοκύπριους υπαλλήλους, οι οποίοι πήγαν να τον ειδοποιήσουν λέγοντάς του, ‘μάστρε, ήρθαν οι πραξικοπηματίες’. Έτσι, ο πατέρας μου έφυγε από την πίσω πόρτα για να έρθει σπίτι. Στο μεταξύ, στο σπίτι είχαν φτάσει οι πραξικοπηματίες. Δεν τον πρόλαβαν και έσπασαν την πόρτα και μπήκαν μέσα πέντε πραξικοπηματίες. Περικύκλωσαν το σπίτι μας οι πραξικοπηματίες και έψαχναν όπλα. Και, για να καταλάβεις, την πληροφορία τους την έδωσε συγγενείς μας, ο οποίος την προηγούμενη Κυριακή έτρωγε μαζί μας... Και εκ των υστέρων, όταν αποδείχτηκε ότι ήταν λάθος, ήρθε και ζήταγε συγγνώμη και έτσι ξέρουμε ότι ήταν ο συγγενής μας... Συγγενής πρώτου βαθμού. Και είναι ως τώρα αμετανόητος δεξιός... Ως τώρα, ηλίθιος! Εγώ τους χαρακτηρίζω ηλίθιους. Αφού ήρθαν σπίτι και δεν βρήκαν τον πατέρα μου, μπήκε ένας κοντός, σωματώδης τύπος μέσα στο σπίτι, ο οποίος έκανε τον μάγκα γιατί η μητέρα μου ήταν ψηλή. Τον πέταξαν έξω. Γίνεται το πραξικόπημα και η εισβολή. Είμαστε στο Παλαιοχώρι. Σε κάποια στιγμή πέρασε ένα αυτοκίνητο του στρατού, φορτωμένο στρατιώτες και χάλασε ακριβώς έξω από το σπίτι μας. Η εισβολή ήταν ήδη σε εξέλιξη. Στο φορτηγό ήταν οι τρεις που ήρθαν σπίτι μας με το Land Rover και πήγαιναν στο Τρόοδος ... να υπερασπιστούν την Κύπρο! ... στο Τρόοδος! ... ενώ η μάχη ήταν στην Κερύνεια. Εντωμεταξύ μετά που ήρθαν σπίτι μας πριν την εισβολή τον πατέρα μου τον συνέλαβαν και ήταν υπό σύλληψη μαζί με τον υπασπιστή του Μακαρίου, τον γραμματέα του Μακαρίου. Και ο λόγος που γλύτωσαν ήταν ότι όταν έγινε η εισβολή άνοιξαν τις φυλακές και έφυγαν. Για να καταλάβεις, κάποιοι στη Cyta πρόδωσαν κάποιον συγγενή μας [γελάει], ο οποίος ήταν υποχρεωμένος στην οικογένειά μας, ότι δήθεν κατασκεύαζε μηχανισμό με τηλεχειριστήριο, για να σκοτώσει τον Μακάριο από μακριά. Κάτι το οποίο δεν έκανε. Τον συνέλαβε, όμως, η αστυνομία και πήγε ο πατέρας μου και τον γλύτωσε. Όπως σου είπα πριν, μεταξύ τους οι δεξιοί πρόδιδαν ο ένας τον άλλο. Όταν έγινε το πραξικόπημα, ενώ την Κυριακή τρώγαμε μαζί, τη Δευτέρα το πρωί έδωσε πληροφορία ότι έχουμε όπλα σπίτι, οπότε ήρθαν  από το σπίτι να συλλάβουν τον πατέρα μου, δεν τον βρήκαν, μας έσπασαν το σπίτι και έφυγαν. Για να καταλάβεις πόσος φανατισμός επικρατούσε. Εντωμεταξύ, όταν ήρθαν σπίτι μας έψαχναν τον αδελφό μου, τον μικρό ... τον δεύτερο, τον οποίον δεν είχαν βρει. Και η μητέρα μου θεώρησε σωστό να τον στείλει στο σπίτι αυτών των συγγενών, αφού, ‘είναι δεξιοί’, σκέφτηκε, ‘ποιός θα πάει εκεί πάνω να τους ελέγξει;’ Τον έστειλε, λοιπόν, σπίτι τους, αλλά τον έβγαλαν έξω, ‘να πάς αλλού να σε γλιτώσουν’ του είπαν. Ήταν 16 χρονών ο αδερφός μου τότε. Και έφυγε, λοιπόν, και πήγε με τον Πανταζή στην Πάφο. Μετά που έγινε η εισβολή [αυτοί οι συγγενείς] ήρθαν και έμειναν μαζί μας γιατί εμείς στο σπίτι μου είχαμε ... υπόγειο, το οποίο ήταν αποθήκη του πατέρα μου και ήταν ασφαλισμένο. Αυτό δείχνει την κατάσταση που επικρατούσε... Συγγενείς πρώτου βαθμού... Δηλαδή είναι σαν να σου λέω εσένα τώρα να καταδώσεις τον αδελφό σου... Ό,τι διαφορά και να ’χεις [θα το ‘κανες;] Και όμως γινότανε. Όταν τέλειωσε η εισβολή και ηρέμησαν τα πράγματα και κατασταλάξαμε, δεν είχαν μούτρα [να μας αντικρύσουν]. Μετανόησαν. Αλλά μετά ... πάλι ... μετά [γελάει] από δεκαπέντε χρόνια ... συνεχίζουν με το ίδιο βιολί. Με τα χρόνια ξεχάστηκαν, ούτε πραξικόπημα έγινε, ούτε εισβολή έγινε! Όλα έγιναν μόνα τους... Για όλα φταίνε οι Τούρκοι! Δηλαδή, η ανέχεια, η ατιμωρησία... Η ευθύνη ήταν τεράστια, ήταν τεράστια... Για να καταλάβεις, προσωπικά, σε καμιά περίπτωση δεν πιστεύω ότι ο Μακάριος ήταν δημοκράτης. Δεν πιστεύω ότι ήταν έξυπνος πολιτικός. Αντίθετα... Το τι διαβάζουμε στα βιβλία, καταγραφές της ιστορίας από διάφορους, όχι μονόπλευρα, [φαίνεται ότι] ... δεν ήταν ευέλικτος πολιτικός, δεν ήταν έξυπνος, εξού και κατάφερε να κάνει τις συμφωνίες της Ζυρίχης, οι οποίες ήταν χάλια μαύρα και μετά τη συμφωνία της Ζυρίχης δεν κατάφερε να τις τηρήσει. Πριν το ’74, όποιον φοβόταν, για να τον βγάλει από το κεφάλι του, του έδινε ότι φανταστείς, ... περιουσία, λεφτά. Για παράδειγμα, του πραξικοπηματία Χ , υπαρχηγού της ΕΟΚΑ, του έδωσε περιουσία στην Αμμόχωστο [το οποίο σήμερα είναι μεγάλο γνωστό τουριστικό θέρετρο]! Για όνομα του Θεού! Για να τον βγάλει από το κεφάλι του του έδωσε περιουσία! Οπότε και ο Μακάριος δεν ήταν δημοκράτης. Και ο Μακάριος έκανε τεράστια λάθη και έχουμε τώρα αυτή την κατάσταση στην Κύπρο. Και ορισμένοι οι οποίοι ευθύνονται άμεσα για την κατάσταση της Κύπρου έρχονται τώρα ν’ αποκαλέσουν οποιονδήποτε προσπαθεί να βρει μία λύση στο Κυπριακό είτε ονομάζεται Βασιλείου, είτε ονομάζεται Αναστασιάδης, είτε ονομάζεται Χριστόφιας, προδότη και καταδότη. Εκείνοι οι οποίοι ήταν άμεσα εμπλεκόμενοι στο πραξικόπημα! Και για τούτα φταίει ο Μακάριος. Δεν τιμώρησε κανέναν. Ποιον ρώτησε ο Μακάριος κι αποφάσισε να δώσει κλάδον ελαίας; Ποιον ρώτησε; Εκείνον που έχασε το σπίτι του; Εκείνον που έχασε τον αδελφό του; Ποιον ρώτησε; Έδωσε κλάδον ελαίας ο Μακάριος και δεν τιμωρήθηκε κανένας... Και επανήλθαν τα πράγματα στην κανονική τους ροή, ενώ έπρεπε να αποδώσει ευθύνες, να δικαιωθεί ο κόσμος που έχασε τα σπίτια του, τις περιουσίες του και να παραδειγματιζόμαστε από τα λάθη μας, να μην επαναλαμβάνουμε τα ίδια πράγματα. Και μια και μιλούμε για τον Μακάριο εγώ διερωτούμαι και ας μου απαντήσει κάποιος: πώς γίνεται ένας άνθρωπος ο οποίος το 1974 ενώ χάσαμε την μισή Κύπρο και το ’75-’76 συζητούσε για να λύσει το Κυπριακό, να κάθεται να κάνει σχέδια γα το πώς θα τον θάψουν, πού θα τον βάλουν όταν πεθάνει για να τον θυμάται ο κόσμος; Δηλαδή η υστεροφημία τους ήταν τεράστια. Είχαμε χάσει την μισή Κύπρο κι εσένα η έννοια σου είναι πώς θα σε θυμάται ο κόσμος! Χάσαμε την μισή Κύπρο! Υπέγραψε τις συμφωνίες κορυφής για διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία μαζί με τους Τούρκους και ακόμα συζητούμε; Και την επόμενη, στην επέτειο του πραξικοπήματος μιλάς και λες από το Προεδρικό ότι δεν θα παραδώσεις γη και ύδωρ [και ότι] ο αγώνας θα είναι μακροχρόνιος; Ποιον κοροϊδεύεις; Κατάλαβες; Υπέγραψε [ο Μακάριος] αυτά που υπέγραψε και μετά κοροΐδευε τον κόσμο. Χάσαμε την μισή Κύπρο και η έννοια του ήταν πού να τον θάψουν, αντί να πάει αμέσως να λύσει το Κυπριακό. Οπότε αυτά ήταν λάθη τα οποία δεν τα χειριστήκαμε σωστά και όλες οι παρατάξεις έχουν τις ευθύνες τους. Οι μεν για τις πράξεις τους και οι δε για κάτι το οποίο δεν έκαναν για να αποτρέψουν εκείνα που έγιναν. Και γενικά ... στην Κύπρο δεν έχουμε σωτηρία. Εγώ νομίζω ότι στο τέλος της ημέρας η Κύπρος ... θα μοιραστεί και θα είναι η Νότια Κύπρος και η Βόρεια Κύπρος. Δύο δημοκρατίες, ανεξάρτητες, χωρίς καμία σχέση μεταξύ τους, χωρίς καμιά επαφή και εκείνοι όσοι λένε ότι θα γονατίσουν την Τουρκία ... τελικά θα τους μείνει η επιθυμία και ο πόθος. Έχω πολλά περιστατικά τα οποία θυμάμαι τώρα λίγα-λίγα, σχετικά με το ’74 πριν και μετά... Θυμάμαι χαρακτηριστικά, ένα-δύο μήνες πριν την εισβολή. Πήγαμε στην Κερύνεια με τον πατέρα μου και—τώρα δεν θυμάμαι ακριβώς το μέρος—καθήσαμε να δούμε τη θάλασσα... Ήμουν μωρό, ίσως να ήμουν 9 χρονών. Πήγαμε να δούμε τη θάλασσα... Πηγαίναμε, έτσι, κάθε Τετάρτη, Σάββατο, Κυριακή. Και ένα δειλινό ... ένα δειλινό προσέξαμε ... ένα τουρκικό σκάφος να κάνει βυθομετρήσεις. Εγώ τότε δεν καταλάβαινα τι έκανε, αλλά μετά, μιλώντας με τον πατέρα μου, μου είπε ότι έκανε βυθομετρήσεις, ότι μετράει το βυθό. Ακριβώς σε εκείνο το σημείο που έγινε η εισβολή. Και πήγαμε στον αστυνομικό σταθμό της Κερύνειας και μας παρέπεμψαν να πάμε στη Ναυτική Διοίκηση Κερύνειας. Εκεί βρήκαμε τον Έλληνα αξιωματικό και του είπαμε, ‘έχει ένα σκάφος τουρκικό, με τουρκική σημαία,  με δέκα στρατιώτες και κάνουν βυθομετρήσεις’.  Μας έβγαλε έξω και μας είπε, ‘να φύγετε από εδώ και έχουν άδεια’. Μετά από ένα μήνα έκαναν εισβολή στο ίδιο σημείο. Προφανώς, ήθελαν να δουν αν μπορούν να πάει ... αποβατικό σκάφος και να κατεβάσει στρατιώτες... Και εκεί ήταν το σημείο που έγινε η εισβολή. Είναι γεγονότα τα οποία έδειχναν ότι πάρα πολλοί ήξεραν τι θα γινόταν. Ήταν προσχεδιασμένο. Παρέσυραν τον κόσμο, έσπειραν τη διχόνοια, εκμεταλλεύτηκαν τα λάθη του Μακαρίου, εκμεταλλεύτηκαν τον Ψυχρό Πόλεμο... Ήταν όντως έγκλημα αυτό που έκαναν και πιστεύω ότι ορισμένοι μπορεί να το ’χουν κι ως τώρα βάρος, ... ότι εβάζαν πάντα τα συμφέροντα άλλων υπεράνω της Κύπρου. Αν σκέφτονταν ως Κύπριοι πρώτα και μετά ως οτιδήποτε άλλο, δεν θα φτάναμε εδώ. Αλλά ο κόσμος, ο απλός κόσμος παρασύρθηκε... Μπορώ να το καταλάβω, εντάξει ήταν ο φανατισμός και ο κόσμος παρασύρθηκε... Αλλά οι άλλοι; Οι δήθεν «ήρωες» σε εισαγωγικά, Γρίβας [και άλλοι πολιτικοί, καθώς επίσης και ο] Γλαύκος Κληρίδης ο οποίος δεν ήταν αμέτοχος, ήταν ενήμερος, έπρεπε να προσπαθήσουν να τα αποτρέψουν όλα αυτά.
ΝΧ: Όμως νομίζεις ότι η Τουρκία θα εισέβαλλε έτσι κι αλλιώς; Ήθελε μια αφορμή οπότε αν δεν ήταν το πραξικοόπημα ίσως να ήταν κάτι άλλο;
ΠΠ: Όχι, δεν νομίζω, δεν πιστεύω... Κοίταξε, η Τουρκία μπορεί να έψαχνε ευκαιρία να εισβάλει στην Κύπρο, αλλά αν δεν της άνοιγες την πόρτα δεν θα ερχόταν. Φυσικά, θα μου πεις, αν δεν έρχονταν με το πραξικόπημα, μπορεί να έρχονταν για άλλο λόγο. Ναι, αν ξεκινούσες κάθε μέρα να σκοτώνεις δέκα Τουρκοκύπριους πάλι θα ‘ρχονταν. Δηλαδή ποια η διαφορά από το πραξικόπημα;  Είναι εγγυήτρια δύναμη... [Όταν], ναι μεν, δεν κάνεις πραξικόπημα, αλλά κάνεις μία ομάδα, και υπήρχαν αρκετές ομάδες, όπως οι ομάδες του Λυσσαρίδη, ο οποίος κάνει την αθώα περιστερά τώρα, πάλι θα ’ρχονταν οι Τούρκοι. Ενώ [γελάει] αν τον καιρό που είχες το πάνω χέρι προσπαθούσες να φέρεις τους Τουρκοκυπρίους με το μέρος σου, να τους αφομοιώσεις, να τους δώσεις δουλειές, να τους συμπεριφέρεσαι σωστά [θα ήταν διαφορετικά τα πράγματα]... Αν όμως τους σκοτώνεις, τους απαγάγεις, ολόκληρα λεωφορεία [είναι αλλιώς]...
ΝΧ: Δεν είχαν δουλειές οι Τουρκοκύπριοι;
ΠΠ: Κοίταξ. Σε κάποια φάση είχαν δουλειές, αλλά υπήρχε ένα σχέδιο από ορισμένους—τώρα ξεχνάω το όνομα του σχεδίου—στο οποίο ήταν αναμεμειγμένος και ο Πρόεδρος Παπαδόπουλος [μεταξύ άλλων], με το οποίο στόχος ήταν να εξολοθρεύσουν τους Τουρκοκύπριους από την Κύπρο. Οπότε, για να γλιτώσουν οι Τουρκοκύπριοι μετακινήθηκαν σε θύλακες... Και αυτό το εκμεταλλεύτηκαν οι εξτρεμιστές της ΤΜΤ. Δηλαδή, εκεί που ένιωθαν οι Τουρκοκύπριοι ανασφάλεια, ... πού θα πήγαιναν; Πού θα πήγαιναν; Έπρεπε να πάνε κάπου που να είναι ασφαλισμένοι. Οπότε το εκμεταλλεύτηκαν αυτό οι εξτρεμιστές της Τουρκίας και τράβηξαν τους Τουρκοκύπριους κοντά τους. Ενώ, εάν οι Τουρκοκύπριοι ήταν μέρος της κοινωνίας—όπως δέχεσαι μέλος της κοινωνίας σου ένα Πολωνό, ένα Γάλλο, ένα Σριλανκέζο, ένα Κινέζο και δεν τον ενοχλάς—αν τους δεχόμασταν δεν πιστεύω ότι θα σηκώνονταν από την ... Πάφο να πήγαιναν να μείνουν στην Ομορφίτα, περιορισμένοι στον θύλακα. Και εμείς ήταν αυτό που επιδιώκαμε, να τους έχουμε σε μία γωνιά, να τους στραγγαλίζουμε οικονομικά, να ... αδυνατίζουν και να δεχτούν ό,τι τους πουν. Αυτά, λοιπόν, ήταν λάθη... Ήταν τεράστια λάθη, τεράστια λάθη, τεράστια λάθη. Και ναι μεν σίγουρα η Τουρκία φέρει ευθύνη... Ήρθε στην Κύπρο έμεινε, δεν φεύγει, σκότωσε, έκανε, είναι κατοχική δύναμη κτλ... Και όποιος ισχυριστεί το αντίθετο πρέπει να είναι από άλλο πλανήτη. Αλλά, η Τουρκία δεν θα έκανε εισβολή στην Κύπρο εάν εμείς είχαμε τον νου μας... Αν εμείς είχαμε τον νου μας δεν θα είχαμε εισβολή στην Κύπρο σε καμία περίπτωση... Όμως ο Μακάριος επέλεξε λάθος τακτική και λάθος στρατόπεδο. Δεν μπορείς κύριε Μακάριε εσύ να απειλείς την Αμερική μέσω της Σοβιετικής Ένωσης... Δεν μπορείς εσύ να κάνεις ό,τι θέλεις. Δεν μπορείς εσύ να συζητάς επ’ άπειρον. Δεν μπορείς εσύ να κοροϊδεύεις τον κόσμο όλο. Δεν μπορείς εσύ να αφήνεις τον Γρίβα να συγκεντρώνει, ξέρω ’γω, μία τεράστια δύναμη στην Κοφίνου για να αντιμετωπίσει 500 Τουρκοκύπριους, που είχαν ... ένα πολυβόλο και δύο κυνηγετικά όπλα και να προκαλείς τον βομβαρδισμό της Τηλλυρίας από τους Τούρκους και να επεμβαίνει η Σοβιετική Ένωση την τελευταία στιγμή να μην κάμουν εισβολή. Εάν έκανε εισβολή η Τουρκία τότε θα έλεγε κανένας τίποτα; Εμείς οι ίδιοι έχουμε βάλει τους σταυρούς μας. Παρέσυραν τον κόσμο στην Κύπρο, ότι ήθελαν να ενώσουν την Κύπρο με την Ελλάδα, ενώ οι στόχοι τους ήταν άλλοι. Και το εκπληκτικό είναι ότι ορισμένοι, ορισμένοι ηγέτες, μάλιστα, ... πρώην πρόεδροι της δημοκρατίας για παράδειγμα, είναι αμετανόητοι. Δηλαδή, μέχρι τώρα τους καλύπτουν, δεν λένε την αλήθεια. Και τρανό παράδειγμα ο Σαμψών. Ο Σαμψών πέθανε και πήρε την ευθύνη όλη πάνω του χωρίς να πει ποιοι είναι οι πιθανοί διάδοχοι του Μακαρίου. Αν ο Μακάριος δηλαδή είχε πεθάνει στο πραξικόπημα, είχε κανένας την εντύπωση ότι πρόεδρος θα ήταν ο Σαμψών; Είχε κανένας αυτή την εντύπωση; Ή μετά, ο Κληρίδης [γελάει], όταν ήρθε πίσω ο... Μακάριος να του λέει ‘έλα να κάνουμε εκλογές’; ... Του εκλεγμένου Προέδρου της Δημοκρατίας; Δηλαδή τώρα ... τα ξεχνάμε αυτά, ας πούμε; Ο καθένας ξεχνά τις ευθύνες του; Λες του Προέδρου, του Μακάριου, που καλώς ή κακώς είχε περίπου το 80-90% της υποστήριξης του κόσμου, ‘έλα στην Κύπρο να κάνουμε εκλογές’; Έχουν ευθύνη όλοι, όλοι ... και ο Μακάριος έχει ευθύνη και του Κληρίδη είναι τεράστιες οι ευθύνες του ... και για μετέπειτα... Και το ΑΚΕΛ έχει ευθύνη. Για να είμαστε εδώ που είμαστε τώρα [έχουν πολλοί την ευθλυνη]... Δεν εννοώ όσο αφορά το πραξικόπημα ή την εισβολή, αλλά όσο αφορά την μετέπειτα προσπάθεια λύσης του Κυπριακού. Στις πιο κρίσιμες συνθήκες το ΑΚΕΛ υποστήριξε να βγουν οι πιο κατάλληλοι άνθρωποι..., ο Κυπριανού και ο Παπαδόπουλος. Το πραξικόπημα το προκάλεσε η δεξιά, η άκρα δεξιά στην Κύπρο και η μετριοπαθής δεξιά έθαψε την Κύπρο. Η «μετριοπαθής» δεξιά με τον Παπαδόπουλο—μετριοπαθής σε εισαγωγικά, γιατί δεν ήταν μετριοπαθής— και με τον Κυπριανού, έθαψαν την Κύπρο. Δυστυχώς, είχαμε  πολλά προβλήματα στην Κύπρο... Γιατί αντιδρούν τώρα και δεν θέλουν να γραφτεί η ιστορία, δεν θέλουν να ξέρουν ότι έγινε πραξικόπημα; Τελευταίως, 15 του Ιούλη πέρσι, ο ΑΝΤ1 έκανε ολόκληρο πρόγραμμα για τις κατεχόμενες εκκλησίες της Κύπρου... Ημέρα του πραξικοπήματος και δεν ανέφερε [ούτε] μία λέξη για το πραξικόπημα.  Ο δε ιδιοκτήτης του ΑΝΤ1, ο Λουκής Παπαφιλίππου, διορίστηκε αντιπρόσωπος της Κύπρου στα Ηνωμένα Έθνη. Δηλαδή, έγινε πραξικόπημα 15 του μήνα, 20 έγινε εισβολή, μεσολάβησαν πέντε μέρες και διορίστηκε ... ο άνθρωπος εκπρόσωπος της Κύπρου στα Ηνωμένα Έθνη, αν είναι δυνατόν! ... Τότε, το ’74. Σε πέντε μέρες. Πόση φιλοδοξία είχαν; Πόση φιλοδοξία είχαν; ... Απίστευτα πράγματα. Και ως τώρα επιμένουν ότι δεν έγινε πραξικόπημα, ότι δεν θέλουν Τούρκους, ότι δεν θέλουν λύση, δεν θέλουν, δεν θέλουν, δεν θέλουν. Και δυστυχώς ελέγχουν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και παρασύρουν τον κόσμο. Βγήκε να απολογηθεί και να μας πει γιατί ήταν αντιπρόσωπος της Κύπρου στα Ηνωμένα Έθνη; Πρέπει να μας πει ποιος τον είχε διορίσει και ... με ποιο τρόπο τον διόρισε, με ποιο κύρος, με ποια εξουσία, με ποια νομιμότητα; ... Γιατί; Έχει τύψεις και δεν μπορεί να πει 15 του Ιούλη στο κανάλι του ότι ‘ναι, έγινε πραξικόπημα’, παρά μόνο μας έκανε αναδρομή στις κατεχόμενες εκκλησίες;
ΝΧ: Γιατί δεν θέλουν να μιλούν για το πραξικόπημα;
ΠΠ: Δεν θέλουν να μιλούν, γιατί το φέρουν βαρέως.  Δεν είναι λογικό; Κι εγώ αν κάνω κάτι το οποίο με βασανίζει μία ζωή προσπαθώ να το ξεχνώ, να μην το αναφέρω. Και αυτοί έχουν τύψεις, έχουν τύψεις... Αλλά το χειρότερο είναι ότι είναι αμετανόητοι.  Μετά από 35 τόσα χρόνια ... είναι αμετανόητοι!
ΝΧ: Θυμάσαι κανέναν να βγει να απολογηθεί;
ΠΠ: Δεν θυμάμαι, δεν θυμάμαι κανέναν, όχι...
ΝΧ: Για οτιδήποτε;
ΠΠ: Κανέναν δεν θυμάμαι. Δεν θυμάμαι κανέναν να βγαίνει να απολογηθεί... Αντίθετα, βγαίνουν και προσπαθούν να ρίξουν ευθύνες αλλού... ‘Φταίει ο άλλος’, ‘φταίει ο άλλος’, ‘δεν είναι έτσι’. Κάποτε που βλέπω εκπομπές με την Ειρήνη Χαραλαμπίδου και είναι αυτοί οι αντιστασιακοί... Προχθές ήταν ο Παπαφώτης, τον οποίο χαρακτηρίζω ηλίθιο με όλη τη σημασία της λέξης και έχοντας γνώση του τι σημαίνει, πανηλίθιος, ο οποίος προσπαθούσε να μας πείσει ότι ήταν νόμιμη η ενέργεια των τριών μητροπολιτών να καθαιρέσουν τον Μακάριο. Και του έλεγαν, ‘βάση του συντάγματος της εκκλησίας, ... του κανονισμού της εκκλησίας, ... πρέπει να γίνονται τα τάδε, τα τάδε, τα τάδε, ... δεκατρείς μητροπολίτες...’ κτλ. και αυτός επέμενε ότι ‘καλά έκαναν και τον καθαίρεσαν’. Δηλαδή υπάρχουν αμετανόητοι... Έχουν τύψεις, αλλά δυστυχώς, όπως σου είπα προηγουμένως, δεν τιμωρήθηκε κανένας... Δεν μπορείς να επιρρίψεις ευθύνες σε κανέναν. ‘Κύριε’, σου λέει, ‘γιατί με κατηγοράς; Τιμωρήθηκα;’ Ο άλλος ήταν πρόεδρος, πραξικοπηματίας και τον είχαμε επτά χρόνια στη Γαλλία, τον πληρώναμε και μετά τον αφήσαμε ελεύθερο και γύριζε και έλεγε βλακείες. Κατάλαβες; Ο άλλος ήταν πραξικοπηματίας και του έδωσε [γνωστό τουριστικό θέρετρο στην Κύπρο] και ήταν πρόεδρος σωματείου ... ΕΟΚΑ Β’. Ο καθένας ό,τι δηλώσει είναι. Ακούω τον Χ [γελάει], τον πρόεδρο του Συνδέσμου Αγωνιστών και λέει ‘ναι, ήταν προδότες και τους σκοτώσαμε, ... ήταν προδότες και τους σκοτώσαμε’. Κατάλαβες; Και ‘είναι προδότης και σιωπάτε, να μη λέτε τίποτα’. Ποιος είσαι εσύ, κύριε, και ποιος σου δίνει εσένα το δικαίωμα να σκοτώνεις οποιονδήποτε; Ήταν προδότης; Επειδή ήταν αριστερός, ήταν προδότης; Δεν σέβονται τίποτα. Τίποτα δεν σέβονται. Αλλά, αν έχουν τα κότσια να μας πουν ποιος πρόδωσε τον Αυξεντίου... Το παραμύθι με τον βοσκό να το ξεχάσουν [και] να μας πουν την αλήθεια. Ποιος πρόδωσε τον Αυξεντίου και γιατί; Μήπως διαφωνούσε με τον Γρίβα; Γιατί το Foreign Office, ενώ όλα τα αρχεία του τα αφήνει και διαρρέουν, αυτή την πληροφορία για τον Γρίβα δεν μας τη λέει; Γιατί δεν μας λένε τον σκοπό του Γρίβα που ήρθε στην Κύπρο; Γιατί δεν μας λένε γιατί δεν τον συνέλαβαν τόσες φορές, που τον είχαν περικυκλώμενο και τον άφηναν και έφευγε; Γιατί δεν μας τα λένε; Λένε στον κόσμο ό,τι θέλουν; Ή νομίζουν ότι μπορούν να μιλούν, να συμπεριφέρονται όπως θέλουν και να αποκαλούν κάποιον ό,τι θέλουν επειδή ήταν αγωνιστές;
ΝΧ: Έχει μερίδιο της ευθύνης και ο κόσμος όμως; Και τότε και τώρα;
ΠΠ: Κοίταξε... Νομίζω ότι ο κόσμος μπορεί να έχει διαφορετική άποψη, να διαφωνεί με τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, αλλά η φωνή του δεν ακούγεται... Αν βγεις έξω και κάνεις ένα γκάλοπ μπορεί ν’ ακούσεις τριάντα διαφορετικές απόψεις. Αλλά, θα τις ακούσεις τελικά από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης; Ο κόσμος συμφωνεί με αυτούς; Δεν συμφωνεί. Αλλά η φωνή του κόσμου δεν ακούγεται. Δεν ακούγεται. Δηλαδή εξακολουθούν [οι πολιτικοί και άλλοι που χειρίζονται με κάποιο τρόπο την εξουσία] μετά από τόσα χρόνια να προσπαθούν να περάσουν τα δικά τους συμπεράσματα, τις δικές τους απόψεις, τις δικές τους θέσεις, άσχετα αν δεν έχουν καμία βάση αλήθειας. Και [πολλά από τα πράγματα που γίνονται στις μέρες μας] γίνονται τώρα που δεν υπάρχει τόσος φανατισμός, που οι νεαροί είναι πιο διαλλακτικοί. Φαντάσου τι γινόταν το ’74, το ’72, που δεν υπήρχαν ούτε μέσα μαζικής ενημέρωσης, ούτε τίποτα... Τώρα μπορείς να μάθεις την κάθε λεπτομέρεια σε πέντε λεπτά. Μπαίνεις σ’ ένα site και διαμορφώνεις γνώμη. Ενώ τότε υπήρχε μονοπώλιο. Ό,τι έλεγε το Ρ.Ι.Κ. και ότι γράφανε οι εφημερίδες και όπως θέλανε το πλασάρανε. Κι ερχόμαστε τώρα, σαράντα χρόνια μετά, να εξακολουθούμε [να έχουμε] την ίδια νοοτροπία, με τους ίδιους ανθρώπους.
ΝΧ: Εσύ πώς διαμόρφωσες τις απόψεις σου; Θεωρείς ότι είσαι φανατικός αριστερός;
ΠΠ: Εγώ είμαι ... αριστερός όχι επειδή ... έμαθα να είμαι αριστερός.  Είμαι αριστερός γιατί είναι η ιδεολογία μου τέτοια. Είμαι χαμηλών τόνων και δεν μ’ ενδιαφέρουν τα ονόματα... Αν ο ΔΗΣΥ ήταν αριστερό κόμμα, για παράδειγμα, μπορεί να ήμουν με τον ΔΗΣΥ. Υποστηρίζω ΑΚΕΛ, ψηφίζω ΑΚΕΛ, διότι το 90% των πιστεύω μου συμπίπτουν με αυτό το κόμμα, παρόλο που έχω και διαφωνίες. Είμαι ενάντια στην αδικία, ενάντια στον συντηρητισμό, ενάντια στο κεφάλαιο. Και μην μου πει κάποιος τώρα ότι όταν ένας κρατά Mercedes ή έχει δυο οικόπεδα είναι κεφαλαιοκράτης. Κεφαλαιοκράτης είναι κάποιος που κρατά εκατομμύρια. Ένα, δύο, πέντε, δέκα εκατομμύρια. Τώρα δεν λέω ότι όσοι είναι δεξιοί είναι κεφαλαιοκράτες ή ο απλός ο κόσμος. Ο απλός ο κόσμος τα παίρνει όλα πιο γενικά. Εγώ είμαι αριστερός εκ πεποιθήσεως... Εκ πεποιθήσεως. Και όταν λέω αριστερός δεν εννοώ δογματικός αριστερός. Πιστεύω στον άνθρωπο, στην εξέλιξη του ανθρώπου, στη δικαιοσύνη• πιστεύω ότι το κράτος δεν πρέπει να είναι επιχείρηση να ’ρχεται το τέλος του χρόνου και να σκέφτεται τα κέρδη που πρέπει να κάνει. Πρέπει το κράτος να παίρνει από ’κείνους που έχουν, από τους φοροφυγάδες, από τους μεσάζοντες, από αυτούς που πέρνουν τις προσφορές, από αυτούς που κερδίζουν εκατομμύρια, από αυτούς που πουλούν στο χρηματιστήριο, να παίρνει από αυτούς και να τα διανέμει σωστά, ... να βοηθά τον κόσμο. Να δώσει χαμηλότοκα δάνεια, να χτίζει ο κόσμος σπίτια, να ’χει ο κόσμος όλος δουλειές, να σπουδάζουν και οι φτωχοί. Να μην είναι οι σπουδές προνόμιο όσων έχουν λεφτά. Να ’χουν όλοι αυτοκίνητα, να ’χουν όλοι καλή ζωή. Εγώ αυτά θέλω από μία κυβέρνηση. Δεν θέλω να υποστηρίζω μία κυβέρνηση για να κάνει προσφορές και να γίνεται εκατομμυριούχος κάποιος που κάνει φοροδιαφυγή. Και εγώ διερωτούμαι, γιατί να πληρώνω φόρο εγώ, ας πούμε, [γελάει] σε τούτη την κοινωνία και να μην πληρώνει η εκκλησία. Η εκκλησία δεν έχει επιχειρήσεις, δεν έχει ξενοδοχεία, δεν έχει ακίνητα, δεν παίρνει ενοίκια, δεν έχει επενδυτικούς λογαριασμούς; Γιατί να μην πληρώνει φόρο δηλαδή; Δεν κατάλαβα. Γιατί να πληρώνω εγώ, ο φορολογούμενος, τον μισθό του ιερέα; Γιατί να τον πληρώνω; Για μένα τούτος είναι ο ρόλος του αριστερού. Και ... το ΑΚΕΛ, έπρεπε να είναι ακόμα πιο αριστερό [απ’ ότι είναι τώρα] και ο κόσμος θα ήταν μαζί του. Πάρε από εκείνον που έχει και ο κόσμος θα σε υποστηρίξει. Δυστυχώς, δεν τολμούν φαίνεται όσο πρέπει. Ή ίσως να φοβούνται τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Δεν ξέρω τι συμβαίνει εδώ, αλλά εγώ είμαι αριστερός γι’ αυτό τον λόγο, παρ’ όλο που μεγάλωσα σε δεξιά οικογένεια, ... άκρα δεξιά. [Πάω] κόντρα στο κατεστημένο• δεν μπορώ, δεν τους ανέχομαι. [Κοίτα να δεις τι γίνεται με τους δεξιούς] [γελάει] ο ένας είναι στην αστυνομία, ο άλλος είναι στην Cyta [γελάει], ο άλλος είναι κυβερνητικός! Ποιος τους έβαλε; Γιατί μόνο οι δεξιοί μπαίνανε στην κυβέρνηση; Όλοι οι άλλοι ήταν βλάκες; Αυτοί ήταν έξυπνοι; Κόντρα στο κατεστημένο, [λοιπόν]. Γιατί δηλαδή; Δεν κατάλαβα; Μόνο εκείνοι είναι έξυπνοι; Όπως σου είπα η οικογένεια της μητέρας μου ήταν όλοι δεξιοί, άκρα δεξιά. Για να καταλάβεις, ο παππούς μου βάφτισε τον Γιωρκάτζη• άκρα δεξιά, λοιπόν. Όμως ο παππούς μου είχε καφενείο στο χωριό [όπου σύχναζαν μόνο] δεξιοί και τότε διαβάζανε την εφημερίδα «Ελευθερία», η οποία ήταν μία φασιστοεφημερίδα... Η μάνα μου ήξερε και διάβαζε πριν ακόμα πάει δημοτικό... Και έτσι μικρή που ήταν και απέναντι ήταν το καφενείο με τους αριστερούς, πήγαινε [από ‘κει] έπαιρνε την εφημερίδα και διάβαζε την «Χαραυγή», ερχόταν [από ‘δω] και διάβαζε την «Ελευθερία». Και ο ένας έλεγε τούτο είναι κόκκινο και ο άλλος τούτο είναι μαύρο. Έγραφε η Ελευθερία οι κομμουνιστές είναι ... παραμορφωμένα τέρατα και έχουν τρία πόδια, για παράδειγμα, κι έμπαινε στο καφενείο απέναντι κι έβλεπε ότι έχουν δύο πόδια και σχημάτιζε γνώμη ότι αυτοί τελικά μας κοροϊδεύουν. Οπότε παρ’ όλο που η οικογένειά της, οι αδελφές της, όλοι ήταν δεξιοί, η μάνα μου έγινε πιο ανοιχτόμυαλη. Και σε κάποια φάση όταν μεγάλωσε και διαμόρφωσε γνώμη, κατάλαβε ότι ‘εγώ δεν ανήκω σε τούτη την παράταξη, δεν με εκφράζει, δεν μπορώ να λέω ψέμματα, δεν μπορώ να παραπλανώ τον κόσμο, δεν μπορώ, ας πούμε, να λέω, επειδή είναι κομμουνιστής να μην του μιλώ ή να μην μπαίνω στο καφενείο του ή να μην μπορώ να μιλώ μαζί του’. Έτσι άλλαξε... Ήταν πιο φιλελεύθερη. Ο πατέρας μου, από την άλλη, ήταν από οικογένεια όπου ήταν χωρισμένοι, μισοί δεξιοί και μισοί αριστεροί. Ο πατέρας μου και ο αδελφός του ο δεύτερος, επειδή έζησαν αυτούς τους διαχωρισμούς στις δουλειές κτλ., ήταν αριστεροί. Επίσης, ήταν η Ομόνοια... Η καταπολέμηση της Ομόνοιας, ξυλοδαρμοί, αδικίες, φακέλλωμα στο στρατό... Οπότε, όταν ήμουν [μικρός] διαμορφώσα τη γνώμη ότι αυτοί είναι καλοί, ενώ αυτοί είναι λιγότερο καλοί. Αλλά μετά, όταν μεγάλωσα και πήγα στρατό και άρχισα και διαμόρφωνα γνώμη και δεξιός να ήμουν θα άλλαζα.  Δηλαδή δεν υπήρχε περίπτωση να παραμείνω δεξιός, επειδή έχω το χάρισμα ή την ευχέρεια να διακρίνω και να ξεχωρίζω ανθρώπους ή τέλος πάντων να καταλαβαίνω το σωστό από το λάθος. Οπότε, είμαι αριστερός χωρίς να σημαίνει ότι είμαι και δογματικός ή είμαι στενοκέφαλος ή βλέπω μονόπλευρα. Είμαι συνειδητά αριστερός. Αριστερός πρώτα. Δηλαδή, αν σε κάποια φάση το ΑΚΕΛ δεν με εκφράζει, δεν θα είμαι με το ΑΚΕΛ ή αν με εκφράζει ο Συναγερμός, θα πάω στον Συναγερμό. Και απεχθάνομαι στην πολιτική τους ψεύτες, τους ευκαιριολόγους, εκείνους που, με λίγα λόγια, αλλάζουν χρώμα ανάλογα με το πού βρίσκονται... Το 90% των πολιτικών έτσι είναι. [Έχω αρκετά] παραδείγματα. Όλα δείχνουν ότι το πολιτικό σκηνικό στην Κύπρο εξυπηρετεί τα κόμματα και τα κανάλια που δεν θέλουν λύση του Κυπριακού. Τούτο είναι το πολιτικό σκηνικό στην Κύπρο, βάση δεδομένων. Ε, από ‘κει και πέρα, το πολιτικό σκηνικό στην Κύπρο ήταν λίγο πολύ διαμορφωμένο. Για παράδειγμα, ένας υπουργός, ο Γιωρκάτζης, ήθελε να καθαρίσει τη χούντα στην Ελλάδα. Αναγκάστηκε ο Μακάριος να τον διώξει οργανώνοντας απόπειρα εναντίον του. Να δεις πόσο βλάκας ήταν ο Μακάριος. Οργάνωσαν απόπειρα εναντίον του και ο άνθρωπος που την οργάνωσε, ήταν ο ίδιος ο υπασπιστής του, τον οποίο είχε πάντα δίπλα του ο Μακάριος—ξεχνάω το όνομά του τώρα—και αυτός ήταν μετά ο άμεσα υπεύθυνος και για τον φόνο του Γιωρκάτζη. Απίστευτα πράγματα... Αλλά το κοινό στοιχείο που ενώνει τους περισσότερους από αυτούς είναι το συμφέρον. Πάρε τους όλους αυτούς που ήταν πρώην υπουργοί, πρώην διευθυντές υπουργείου, πρώην μέλη της κυβέρνησης και δες πόση περιουσία έχουν. Δεν γίνεται ένας γραμματέας ενός υπουργείου να είναι κάτοχος, ξέρω ’γω, 200 οικοπέδων. Έφαγαν όλοι τους με δεκαπέντε μασέλες... Ήταν νέα κυβέρνηση, νέα δημοκρατία και υπήρχε ένας Μακάριος, ο οποίος τάιζε ορισμένους για να σιωπούν, να μην τον κυνηγούν... Κατάφεραν στο τέλος της ημέρας να φέρουν την Κύπρο εκεί που την έφεραν, χωρίς να ’χει ευθύνη ο απλός πολίτης. Ενώ μπορούσε ο Μακάριος να χειριστεί τα πράγματα διαφορετικά. Αλλά δυστυχώς, ο Μακάριος είχε το χαρακτηριστικό όταν κινδύνευε να χρησιμοποιά ανθρώπους και παρατάξεις. Όταν κινδύνευε από τη δεξιά και την ΕΟΚΑ Β’, το ΑΚΕΛ ήταν ο προστάτης του. Όταν κινδύνευε από τον τάδε του ‘δινε περιουσία και σωπούσε. Ε, μέχρι πού θα πήγαινε αυτή η κατάσταση;
ΝΧ: Νομίζεις ότι άλλαξε ο κόσμος σήμερα;
ΠΠ: Ο κόσμος σήμερα είναι διαφορετικός... Είναι διαφορετικός ο κόσμος. Πιστεύω ότι αν άφηναν τον κόσμο πιο ήρεμο, να αποφασίζει μόνος του χωρίς να τον βομβαρδίζουν όλη μέρα με αυτές τις πατριωτικές κορώνες και τους ψευτοπατριωτισμούς—όχι πατριωτισμούς, αλλά ψευτοπατριωτισμούς—πιστεύω ότι ο κόσμος θα ήταν διαφορετικός. Δεν υπάρχει [σήμερα] ο φανατισμός που υπήρχε το ’74, παρ’ όλο που ορισμένοι Κύπριοι της Ελλάδας προσπάθησαν να τον επαναφέρουν στην Κύπρο. Αλλά συμβαίνουν πράγματα στην Κύπρο και ανυπόστατες κατηγορίες που δεν συμβαίνουν σε καμιά άλλη χώρα του κόσμου. Αυτά είναι λάθη μεγάλα... Λάθη μεγάλα, τα οποία όμως έχουν βολέψει πολύ κόσμο. Ο κόσμος ικανοποιείται να βάλει το γιο του στην κυβέρνηση [γελάει] να παίρνει χίλια ευρώ το μήνα, και ‘άσε τους άλλους να κλέβουν εκατομμύρια από την κυβέρνηση’. Έτσι νιώθει [ο κόσμος] ότι είναι κοντά στην εξουσία... Σκέφτονται, ‘Ξέρω τον τάδε, με βόλεψε, κανονίστηκα, φτιάχτηκα’... Και οι υπόλοιποι τρώνε με δεκαπέντε μασέλες. Αυτό είναι το κράτος που υπάρχει στην Κύπρο. Δεν υπάρχει κράτος, δεν υπάρχουν θεσμοί που να τηρούνται. Τηρούνται αναλόγως με το ποιος είσαι. Υπάρχει το λάδωμα και όλοι θέλουν να κανονιστούν και δεν τους ενδιαφέρει αν στο τέλος θα χάσει το κράτος. Έτσι είναι η νοοτροπία μας στην Κύπρο.
ΝΧ: Μίλησέ μου για την εισβολή.
ΠΠ: Για την εισβολή... Για την εισβολή θυμάμαι ότι ... είχε μία διμοιρία ... διμοιρία του πυροβολικού, κάπου λίγο έξω από τον Στρόβολο η οποία ήταν αποκομμένη. Τους άφησαν εκεί κι έφυγαν οι καλαμαράδες, οι Έλληνες, οι πατριώτες... Σηκώθηκαν κι έφυγαν. Τους άφησαν εγκαταλειμμένους και ούτε αν θα φάνε τους ρώτησαν ούτε αν θα πιούν, ούτε τίποτα. Θυμάμαι... Θυμάμαι πολλά πράγματα τώρα, πολλά πράγματα. Μας είχαν ειδοποιήσει ότι σκοτώθηκε ο αδελφός μου το ’74, ο οποίος είχε τραυματιστεί, στο χέρι και ήταν στο νοσοκομείο, στην Αμμόχωστο. Ήταν πυροβολητής πάνω στα τεθωρακισμένα. Τέλος πάντων, τραυματίστηκε και ενώ κανονικά έπρεπε να είναι στο νοσοκομείο, σηκώθηκε μόνος του κι έφυγε και πήγε πίσω στη μονάδα του, στον Καράολο, στην Αμμόχωστο. Και πάνω σ’ ένα κτίριο—θυμάμαι, όπως μας το περιέγραψε άνθρωπος που ήταν μαζί του, που ήταν φίλος μας και γείτονας, ο οποίος διασώθηκε—είχε ορισμένους Τούρκους ακροβολιστές και όποιος περνούσε από κάτω τον πυροβολούσαν. Και είχε δώσει διαταγή ο διοικητής να πάνε να ... αντιμετωπίσουν την κατάσταση, τέλος πάντων. Πήγαν, έριξαν το κτίριο κάτω με το τανκ κι έφυγαν και όπως έφευγαν ήταν μέσα στο άρμα ο ... διοικητής, ... [ή μάλλον] όχι ήταν έξω από το άρμα ... ο διοικητής, ο αδελφός μου και ακόμα ένας. Και μες το άρμα, με κλειστό τον πυργίσκο, ήταν ο ... οδηγός και ο εφοδιαστής. Και σε κάποια φάση με τον ασύρματο του λέει ο διοικητής ‘σταμάτα, να ανέβουμε πάνω στο άρμα να ... μας πάρετε κι εμάς, να μην περπατούμε δίπλα’. Σταμάτησε το άρμα, άνοιξε ο πυργίσκος και μπήκε ο αδελφός μου μες το άρμα ... μαζί με τον διοικητή και το άρμα ξεκίνησε. Και όπως προχωρούσε το άρμα, ήταν ανοιχτός ο πυργίσκος κι έπεσε μέσα όλμος ... και σκοτώθηκαν. Ένα άλλο που θυμούμαι, [να σ’το πω] για να καταλάβεις πόσο κακός ήταν ο κόσμος τότε, πόσο φανατισμένος ήταν και ότι μόνο ένας ανισόρροπος θα μπορούσε να κάνει [κάτι τέτοιο]... Πριν την εισβολή, όταν έγινε το πραξικόπημα, ... ο αδελφός μου πήγε πίσω στη μονάδα του και μας ειδοποίησαν ότι έγιναν μάχες και ότι ... σκοτώθηκε. Και πήγαν ο πατέρας μου κι η μητέρα μου να δουν τι γίνεται και ήταν μια χαρά, μια χαρά, μια χαρά! Και μετά όταν σκοτώθηκε στην εισβολή, στις 20 του Ιούλη, μας έπαιρναν τηλέφωνο ότι είναι ζωντανός, να πάμε να τον βρούμε. Για να καταλάβεις πόση κακεντρέχεια είχαν, πόσο φανατισμό είχε ο κόσμος. Άσχημα πράγματα.
ΝΧ: Πες μου για τον αδερφό σου.
ΠΠ: [Ο αδερφός μου] σκοτώθηκε στις 20 του Ιούλη. Μπορούσε να είχε γλιτώσει... Μπορούσε... Είχε τραυματιστεί... Μπορούσε να μείνει στο νοσοκομείο, ενώ έφυγε από το νοσοκομείο, παρά τις διαταγές των γιατρών. Έφυγε από το νοσοκομείο και πήγε πίσω και σκοτώθηκε! Εντάξει, ήταν το τυχερό του, ήταν το γραφτό του. Έτσι ήθελε. Έτσι ένιωθε. Ήταν πατριώτης... Δεν ήταν συμφεροντολόγος... Δεν ήταν φρου-φρου κι αρώματα ούτε είχε πει καμιά φορά οτιδήποτε... Όχι όμως να ’ρχεται ο ... καθένας, ο οποίος [δεν έκανε τίποτα για αυτή την κοινωνία και να μου μιλά για πατριώτες και για πατριωτισμούς]... Τώρα, έτσι, μπαίνω στον πειρασμό... [Τι έχουν κα΄νει για την κοινωνία όλοι αυτοί οι πολιτικοί;] Για όνομα του Θεού!  Για όνομα του Θεού! ... Τι να πω; Είμαστε άξιοι της τύχης μας...
ΝΧ: Σ’ ευχαριστώ πάρα πολύ.