ORAL HISTORY ARCHIVE

Name (Ονοματεπώνυμο): Evripidou Alexandros / Ευριπίδου Αλέξανδρος
Sex (Φύλο): Male (Άνδρας)
Year of Birth (Έτος Γέννησης): After (Μετά το) 1974
Place of Birth (Τόπος Γέννησης): Limassol (Λεμεσός)
Nationality (Ιθαγένεια): Cypriot (Κυπριακή)
Community (Κοινότητα): Greek-Cypriot (Ελληνοκυπριακή)
Occupation (Επάγγελμα): Other (Άλλο)
Refugee (Πρόσφυγας): Yes (Ναι)
Language (Γλώσσα Καταγραφής): Greek (Ελληνική)
Related to Killed or Enclaved or Missing persons (Σχετίζεται με Σκοτωμένους ή Εγκλωβισμένους ή Αγνοούμενους): No (Όχι)
Serving the army in some capacity at the time (Υπηρετούσε στο στρατό με κάποια ιδιότητα κατά την περίοδο εκείνη): No (Όχι)
Lived in Refugee Camp (Έζησε σε Προσφυγικό Καταυλισμό): No (Όχι)

Ιωάννα Κατσουνάρη: Αλέξανδρε, θα ήθελα να μου πεις τι γνωρίζεις για τα γεγονότα του 1974.
Αλέξανδρος Ευριπίδου: ...Πριν αναφερθώ σε ό,τι γνωρίζω σχετικά με τα γεγονότα, με την εισβολή και κατοχή του 1974, θα ήθελα να αναφέρω ότι προηγουμένως η Κύπρος είχε υποστεί ένα μεγάλο πλήγμα από διάφορους κατακτητές: από Φράγκους, Είλωτες, Βενετούς και τώρα Τούρκους.  Ένα πράγμα μου έκανε εντύπωση, και όχι μόνο σε μένα αλλά και σε όλους τους Κύπριους, ότι παρ’ όλο [που]  ...η Κύπρος κατακτήθηκε... [και] ...ήρθαν διάφοροι κατακτητές με διάφορα ήθη, έθιμα, θρησκείες κ.τ.λ., ...ο ελληνισμός δεν χάθηκε.  ...[Στις] 15 του Ιουλίου [έγινε] το πραξικόπημα, ...στις 20 ήταν η πρώτη φάση της εισβολής και στις 14 του Αυγούστου ...ολοκληρώθηκε η εισβολή, κατακτώντας [οι]  Τούρκοι την μισή Κύπρο.  Σίγουρα αυτό το γεγονός δεν είναι ευχάριστο.  Μας λυπεί ιδιαίτερα γιατί συνέβαλαν και άλλες δυνάμεις, όπως η Αμερική [και] οι Άγγλοι, στο να μας κατακτήσουν οι Τούρκοι.  Είχαν συνεργασίες στο να κατακτήσουν αν μη τι άλλο τη μισή Κύπρο.
ΙΚ: Από πότε θυμάσαι συζητήσεις στο σπίτι σου, από γονείς ή συγγενείς, πάνω σε αυτό το θέμα;  Ήταν έντονες αυτές οι συζητήσεις;
ΑΕ: Από μικρή ηλικία.  Αλλά έπρεπε κάποιος να αναφέρει το συγκεκριμένο θέμα για να μπορούσαμε να κάνουμε διάλογο. ...Φυσικά ρωτούσα τον πατέρα μου, τον παππού μου, οι οποίοι είναι πρόσφυγες ...από την Μόρφου.  ...Πήγαμε [και] επισκεφθήκαμε ...τα κατεχόμενα, το πατρικό του πατέρα μου.  Ο πατέρας μου [είναι] πλήρως απογοητευμένος για τον λόγο ότι οι παλιές ...αναμνήσεις ήταν και οι καλές.  Ενώ τώρα πήγε και είδε καταστροφές των σπιτιών τους, των περουσιών τους και πάρα πολλά άλλα.  Κατά την επίσκεψή μας στα κατεχόμενα, μου έκανε εντύπωση [ότι] ...ο πατέρας μου είχε επαφές με Τουρκοκύπριους, φίλους, φίλες.  Μας άνοιξαν τα χέρια τους και μας αγκάλιασαν, παρ’ όλο που ...έγινε η εισβολή.  Αλλά πάλι να θυμηθούμε ότι ήταν φίλοι οι Τουρκοκύπριοι ...με τους Ελληνοκύπριους. Ήταν μαζί στους καφενέδες οι άντρες, ήταν μαζί στην εργασία γυναίκες και άντρες, Τουρκοκύπριοι και Ελληνοκύπριοι.  ...Η μόνη διαφορά που τους χώριζε ήταν η θρησκεία τους.  Οι μεν έπρεπε να πάνε στην εκκλησία, οι δε έπρεπε να πάνε στο ...τζαμί.  [Υπήρχαν διαφορές] και στα πολιτιστικά τους έθιμα, ήθη, παράδοση.
ΙΚ: Ποια ήταν τα συναισθήματά σου όταν πήγες για πρώτη φορά στη Μόρφου;
ΑΕ: Ο πατέρας μου,  ...ο παππούς μου και οι άλλοι συγγενείς που έφυγαν από το χωριό είχαν τις ωραίες αναμνήσεις. ...Είχαν τα σπίτια τους, τις περιουσίες τους μια χαρά.  Ο πατέρας μου μου περιέγραφε πάντα πως η Μόρφου ήταν ένας παραδεισένιος τόπος.  Και ο ίδιος όταν πήγε ...και επισκέφτηκε... το χωριό του, μετά από την εισβολή..., έφυγε πλήρως απογοητευμένος.  Επειδή είδε μια άλλη κατάσταση που δεν την περίμενε, όχι μόνο ο πατέρας μου, αλλά πιστεύω ...σχεδόν όλοι οι πρόσφυγες.  Ήταν μια χαώδης κατάσταση που ...μας εξέπληξε.
ΙΚ: Τι προσδοκίες είχες πριν επισκεφθείς την κατεχόμενη Μόρφου και το σπίτι των γονιών σου και πώς η πραγματική εμπειρία τις αλλοίωσε ή ίσως τις επιβεβαίωσε;
ΑΕ: Οι προσδοκίες που είχα πριν πάω ήταν... να δω μια Μόρφου πράσινη, γεμάτη ζωντάνια και αποδείχθηκε ακριβώς το αντίθετο.  Μια Μόρφου έρημη, σχεδόν κατεστραμμένη, σαν να ζουν άτομα που ...είναι υποανάπτυκτοι. ... Εικόνες και συναισθήματα πλήρους απογοήτευσης.  Μια εικόνα που μου περιέγραφε ο πατέρας μου, ο παππούς μου και η γιαγιά μου [για] την ιστορία, την προϊστορία που είχαν στο χωριό, και τώρα είναι ακριβώς το αντίθετο.
ΙΚ: Υπάρχει κάτι που σου προκάλεσε ιδιαίτερη έκπληξη από αυτή την επίσκεψη;
ΑΕ: Ναι, ...μου έκανε εντύπωση το γεγονός ότι άφησαν τις εκκλησίες να ερημωθούν και όχι μόνο. Κατέστρεψαν τα πάντα, ό,τι υπήρχε μέσα.  Δεν υπήρχαν εικόνες.  Ένα χάος εντός εσωτερικού και εξωτερικού χώρου της εκκλησίας. ... Τα σπίτια, τα χωράφια τα άφησαν αναξιοποίητα και πάρα πολλά άλλα.  ...Είναι υποανάπτυκτες περιοχές.  Τώρα βέβαια με το άνοιγμα... των οδοφραγμάτων υπάρχει, μπορώ να πω, μια μικρή ανάπτυξη.  Και θα ήθελα ...να φανώ λίγο επικριτικός πρός τους Κύπριους, οι οποίοι μόλις άνοιξαν τα οδοφράγματα επισκέπτονταν τα κατεχόμενα ρίχνοντας έτσι τα λεφτά τους στους Τουρκοκύπριους, χωρίς ιδιαίτερη σκέψη.  Πήγαιναν και [σε] ταβέρνες να φάνε, πήγαιναν στα διάφορα καζίνο και έτσι μέσα απο τα λεφτά που εισέπρατταν οι Τουρκοκύπριοι υπήρχε και ...μια οικονομική ανάπτυξη.  ...Δυστυχώς το επικρίνω.
ΙΚ: Ανήκοντας στη νεότερη γενιά που δεν έζησε τα γεγονότα του ’74, ακούς γι’ αυτά από άλλους.  Τι σου αφηγούνται;
ΑΕ: Έχω ακούσει τα καλύτερα λόγια, όπως και ο κάθε νέος στην ηλικία μου.  Ότι ήταν περιοχές οι οποίες αξιοποιούντο, ήταν πλούσιες περιοχές με εύφορο έδαφος.  ...Όμως τώρα όλα ανατράπηκαν.
ΙΚ: Γνωρίζεις πού ήταν οι γονείς σου την ημέρα του πραξικοπήματος ή την ημέρα της εισβολής;
ΑΕ: ...Ο πατέρας μου μαζί με τον παππού μου ήταν στο περιβόλι τους και ψέκαζαν... Την ημέρα της εισβολής είδαν μαχητικά αεροπλάνα που [πέρασαν από] πάνω. Νόμισαν ότι ήταν δικά μας και τους χαιρετούσαν.  Έκαναν την κίνηση με τα χέρια τους, ...μια ευχάριστη κίνηση.  Νόμισαν ότι ήταν ελληνοκυπριακά, ελληνικά μαχητικά.  Στο τέλος όμως φάνηκε ακριβώς το αντίθετο, ρίχνοντας βόμβες, πυροβολισμούς, αλεξιπτωτιστές να κατεβαίνουν από αεροπλάνα. Εκεί κόπηκαν τα πόδια τους.  ...Ήταν πολύ τραγική στιγμή για εκείνους.  Δεν το περίμεναν.  Έφυγαν άρον άρον με λεωφορεία.  [Τα] γυναικόπαιδα έκλαιγαν.  Οι Τουρκοκύπριοι ...βίαζαν γυναίκες, σκότωναν.  Κατά την τούρκικη εισβολή σκότωσαν [και] έκαναν πάρα πολλά. Αμαύρισε ολόκληρη την... Κύπρο. Παρ’ όλο που κατέλαβαν την μισή, ...πιστεύω [ότι] και οι μη πρόσφυγες σίγουρα το κατακρίνουν αυτό.  Το γεγονός ότι υπήρχε εισβολή και κατοχή εδώ και 36-37 ολόκληρα χρόνια.
ΙΚ: Φεύγοντας οι γονείς σου πίστευαν ότι θα επιστρέψουν;  Τι σου έχουν πει;
ΑΕ: Πάντα οι ελπίδες των γονιών μου και των παππούδων μου ...όπως και των άλλων προσφύγων δεν έσβησαν και δεν σβήνουν.  ...Από μαρτυρίες ...[και] λεγόμενα προσφύγων πιστεύω ούτε και θα σβήσουν.  ...Ακούω ...από συγγενείς μου και ...άλλους πρόσφυγες που καμιά φορά όταν έχω την ευκαιρία να συζητήσω μαζί τους [το] συζητώ για το αν θα επιστρέψουν στις περιοχές που έμεναν πριν την εισβολή ή αν θα παραμείνουν.  Μπορώ να πω ότι μεγάλη μερίδα των ανθρώπων θα επιστρέψει, θέλει να επιστρέψει και αυτό με κάνει ιδιαίτερα χαρούμενο.
ΙΚ: Ποιές είναι οι αντιλήψεις των ατόμων της ηλικίας σου για την εισβολή και για το μέλλον της Κύπρου;
ΑΕ: Ότι είναι δύσκολο να λυθεί το Κυπριακό.  Βέβαια υπάρχουν άτομα της ηλικίας μου που μπορεί να μπλέκονται ...σε πολιτικά κόμματα και ...κακά τα ψέματα κάποιο Α ή Β κόμμα μπορεί να επηρεάσει την άποψη του καθενός από εμάς.  Υπάρχουν μερίδες ανθρώπων που λένε ναι, να συζούμε με τους Τουρκοκύπριους, οι Τουρκοκύπριοι είναι αδέρφια μας.  Να γυρίσουμε πίσω στις πατρογονικές εστίες που ...μεγάλωσαν οι γονείς μας.  ...Υπάρχει [και] μερίδα ανθρώπων της ηλικίας μου ...που δεν θέλουν να επιστρέψουν και λένε τη χαρακτηριστική φράση εκείνοι από εκεί και εμείς από εδώ.  ...Εγώ διαφωνώ πλήρως με αυτή την τοποθέτηση αν μπορεί να χαρακτηριστεί τοποθέτηση.  Διότι ας μην ξεχνάμε ότι στα κατεχόμενα είναι θαμένοι οι πρόγονοι μας, κτίστηκαν ολόκληρες περιουσίες, έγιναν με κόπους και μόχθους ...[για] να αποκτήσουν οι πατεράδες μας, οι παππούδες μας κάποια χωράφια, κάποια σπίτια και είναι ο τόπος που γεννήθηκαν. Δεν μπορούμε να διαγράψουμε έτσι εύκολα τις περιοχές εκείνες επειδή έγινε η εισβολή και συνάμα κατοχή.  Είμαι υπέρ του ...να υπάρξει κάποτε η ελευθερία στον τόπο.  ...Σίγουρα δεν θα φύγουν οι Τουρκοκύπριοι να πάνε στην χώρα τους την Τουρκία.  Τουρκοκύπριοι θα υπάρχουν.  Το πρόβλημα είναι με τους έποικους, ...γιατί εκπέμπουν φανατισμό.  Και ας μην ξεχνάμε ότι οι έποικοι είναι πάρα πολλοί [και] ...θα πρέπει, μερίδα των εποίκων, για να μην πω όλοι, να επιστρέψουν στην Τουρκία. Από εκεί που ήρθαν.  Και να μείνουν οι Τουρκοκύπριοι οι οποίοι έχουν κυπριακή ταυτότητα.  ...Είναι Κύπριοι.
ΙΚ: Έχεις συγγενείς οι οποίοι είναι πρόσφυγες, παππούδες, γιαγιάδες οι οποίοι πέθαναν με τον καημό της προσφυγιάς;
ΑΕ: ...Οι δικοί μου οι συγγενείς... ναι μεν μαράζωσαν, αλλά δεν ...υπήρχαν απώλειες, ...να πάει από το μαράζι του που λέμε.  Υπήρχαν όμως χωριανοί του πατέρα μου που πέθαναν με τον καημό να επιστρέψουν πίσω, γιατί να γίνει αυτή η εισβολή, γιατί να χάσουν τις περιουσίες τους...
ΙΚ: Πώς πιστεύεις ότι είναι η συνείδηση ενός παιδιού προσφύγων σε αντίθεση με ενός παιδιού που δεν μεγαλώνει σε οικογένεια προσφύγων;  Υπάρχει διαφορά;
ΑΕ: Πιστεύω υπάρχει διαφορά...  Πιστεύω ...[ότι] επειδή η οικογένειά μου, ο πατέρας μου είναι πρόσφυγας με ευαισθητοποίησε το γεγονός ότι μοιράστηκε η πατρίδα μου στα δύο. Χωρίς να κατηγορώ ...τα παιδιά των μη προσφύγων γονιών. Αλλά πιστεύω ότι υπάρχουν περισσότερες ευαισθησίες στα παιδιά με γονείς πρόσφυγες.  ...Ίσως επειδή μας λένε τις ιστορίες, μας μαρτυρούν τα γεγονότα, έχουμε την ευκαιρία να ξανακουβεντιάσουμε ...πάμπολλες φορές αυτό το θέμα [και] έτσι πιστεύω είμαστε περισσότερο [ευαισθητοποιημένοι].
ΙΚ: Πιστεύεις ότι αυτό θα το μεταφέρετε κι εσείς στις επόμενες γενιές; Ή σιγά-σιγά αυτή η συνείδηση ή η ευαισθητοποίηση, όπως λες, θα χαθεί;
ΑΕ: Η ευαισθητοποίηση πιστεύω μπορεί να αρχίσει να εξαλείφεται, δηλαδή να χάνεται και δικαιολογημένα.  Όμως η ιστορία είναι καταγεγραμμένη.  Θα υπάρχει στην ιστορία της Κύπρου ότι έγινε ...εισβολή και κατοχή το 1974.  ...Βέβαια ...όταν αποκτήσω οικογένεια, θα αναφέρω στα παιδιά μου ότι έγινε η εισβολή, θα γνωρίσουν και αυτά μέσα από βιβλία, όμως δεν θα υπάρχει ευαισθησία.  Πόσο μάλλον να ...[βρεθεί] και λύση.  Εμείς έχουμε περισσότερη ευαισθησία γιατί η πατρίδα μας είναι μοιρασμένη στα δύο.  ...Είναι ακόμα υπό κατοχή.  Σκέψου να ...[δοθεί] λύση.  Τα παιδιά μας δεν θα έχουν εκείνη την αίσθηση της κατοχής, του φόβου, ότι μας κρατούν οι Τούρκοι και μπορεί να γίνει και οτιδήποτε εναντίον μας.
ΙΚ: Θα είναι μία εντελώς διαφορετική πραγματικότητα.
ΑΕ: Ναι, εντελώς διαφορετική.  Όμως η ιστορία δεν ξεγράφεται.  Είναι [και] θα είναι πάντα καταγεγραμμένα.  Και το πραξικόπημα και η εισβολή και ο απελευθερωτικός αγώνας της ΕΟΚΑ και πάρα πολλοί άλλοι αγώνες.
ΙΚ: Τι άλλο θα ήθελες να προσθέσεις για τα γεγονότα του 1974;
ΑΕ: ...Το μόνο που θα ήθελα να προσθέσω είναι να ...[δοθεί] μια λύση ...που να μας εξασφαλίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα, σύμφωνα με τα ψηφίσματα του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών. ... Μετά τη λύση να γίνει μια δημοκρατία πλήρης και όχι μερική. Δηλαδή να υπάρχει όντως δημοκρατία με όλα τα ανθρώπινα δικαιώματα, που μπορεί να έχει ο κάθε Ελληνοκύπριος και Τουρκοκύπριος...  Θα ήθελα προσωπικά, όπως [ίσως να ήθελε] και ο μη πρόσφυγας αλλά και ο πρόσφυγας, να γίνει μια λύση του κυπριακού προβλήματος, κάποιοι από εμάς να εγκατασταθούμε στις κατεχόμενες περιοχές [και] να [τις] αξιοποιήσουμε.  Όπως προανέφερα ...οι περισσότερες είναι ερημωμένες και πρέπει να υπάρχει ...[κάποια] ανάπτυξη τόσο στο βιοτικό επίπεδο των Τουρκοκυπρίων όσο και στην ανάπτυξη του... εδάφους των κατεχομένων.  ...Και ποιος δεν θα ήθελε λύση;  Θα ανοίξουν δουλειές, θα υπάρχουν πάρα πολλές δουλειές, θα αναβαθμιστεί με λίγα λόγια το κατεχόμενο, το βόρειο μέρος της Κύπρου.
ΙΚ: Πώς απαντάς σε αυτούς που λένε ότι θα αλλάξει η πολιτισμική ταυτότητα της Κύπρου, θα χαθεί ο ελληνισμός;  Ποιες είναι οι δικές σου σκέψεις;
ΑΕ: Όπως προανέφερα, με τις κατακτήσεις ...της Κύπρου από Βενετούς, Είλωτες, Άγγλους και τώρα Τούρκους, ο ελληνισμός [παρέμεινε].  ...Αυτοί οι κατακτητές δεν κατάφεραν να μας αλλάξουν την θρησκεία, ούτε να χαθεί ο ελληνισμός.  Δεν πιστεύω ότι τώρα, αν ...[δοθεί] λύση, που [το] εύχομαι..., θα χαθεί ...ο ελληνισμός ...[ή θα] αλλάξουμε θρησκεία, ήθη, έθιμα και παραδόσεις.  Πιστεύω θα μείνει ο ίδιος.  Απλώς το μόνο που πιστεύω ότι θα αλλάξει όταν ...[δοθεί] λύση είναι ότι θα έχουμε, ειδικά οι ...Ελληνοκύπριοι αλλά και Τουρκοκύπριοι, διάφορες προκαταλήψεις μεταξύ μας.  Δεν το εύχομαι, αλλά πιστεύω όταν [δοθεί] ...μια συμβατή λύση θα υπάρχουν πολλές παρεξηγήσεις [και] καυγάδες με το παραμικρό.  Δεν θέλω να κακομελετώ, ...αλλά ...αυτή είναι η άποψή μου.
ΙΚ: Ίσως δηλαδή οδηγηθούμε και πάλι σε νέες συγκρούσεις;
ΑΕ: Δεν το εύχομαι, αλλά ...θα υπάρχουν διάφορες προκαταλήψεις, ότι «οι Τούρκοι μας έπιασαν και τώρα...», ειδικότερα οι νέες γενιές, «πρέπει εγώ να συζώ με Τουρκοκύπριο ή να έχω συνάδελφο Τουρκοκύπριο;»  ...Αυτά τα λένε και φίλοι μου και γνωστοί [και] μη γνωστοί ανθρώποι και έτσι τα καταγράφω στο μυαλό μου, και λέω ότι δυστυχώς θα υπάρχουν οι διάφορες προκαταλήψεις.  Και δεν εύχομαι ό,τι το χειρότερο, ...ελπίζω, αν ...υπάρξουν, να... είναι σύντομες.  Δεν το εύχομαι.  Το ...καλό είναι ότι είμαστε στην Ευρωπαϊκή Ένωση, που διασφαλίζει μια αμυντική υπόσταση. Δηλαδή μας καλύπτει. Δεν έχουμε εκείνο το φόβο ότι κάποιος εισβολέας θα μας επιτεθεί, να μας πάρει.  ...Ο λόγος [είναι] ότι επεμβαίνουν τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης [και] σύμφωνα με την  Ευρωπαϊκή Ένωση ...θα έρθουν να μας βοηθήσουν.  ...Και εξάλλου στην Ευρωπαϊκή Ένωση μπήκαμε για δύο λόγους: οικονομικούς και για λόγους ασφαλείας. Πιστεύω αυτό είναι ένα τεράστιο πλεονέκτημα ...της Κύπρου [και] ...προσωπικά ...δεν με αγχώνει.  ...Δίνει σιγουριά.  Όλα είναι πιθανά βέβαια αλλά αυτό σίγουρα δίνει περισσότερη ασφάλεια.
ΙΚ: Ωραία. Ευχαριστώ πολύ.