ORAL HISTORY ARCHIVE
Name (Ονοματεπώνυμο): Christina Neofytidou / Χριστίνα Νεοφυτίδου
Sex (Φύλο): Female (Γυναίκα)
Year of Birth (Έτος Γέννησης): After (Μετά το) 1974
Place of Birth (Τόπος Γέννησης): Nicosia (Λευκωσία)
Nationality (Ιθαγένεια): Cypriot (Κυπριακή)
Community (Κοινότητα): Greek-Cypriot (Ελληνοκυπριακή)
Occupation (Επάγγελμα): Other (Άλλο)
Refugee (Πρόσφυγας): No (Όχι)
Language (Γλώσσα Καταγραφής): Greek (Ελληνική)
Related to Killed or Enclaved or Missing persons (Σχετίζεται με Σκοτωμένους ή Εγκλωβισμένους ή Αγνοούμενους): No (Όχι)
Serving the army in some capacity at the time (Υπηρετούσε στο στρατό με κάποια ιδιότητα κατά την περίοδο εκείνη): No (Όχι)
Lived in Refugee Camp (Έζησε σε Προσφυγικό Καταυλισμό): No (Όχι)
Νικολέττα Χριστοδούλου: Τι σου φέρνει στο μυαλό όταν ακούς 1974; Τι ξέρεις για το 1974;
Χριστίνα Νεοφυτίδου: Μόνο από προσωπικές εμπειρίες του πατέρα μου που πολέμησε το 1974. ...Απολυόταν στις 20 Ιουλίου του 1974 [και] ...μόλις μπήκαν οι Τούρκοι δεν τον άφησαν ...λόγω του πολέμου. Δεν του έδωσαν απόλυση [κι] έτσι έπρεπε να συνεχίσει να είναι στο στρατό για να πολεμήσει. ...Ήταν δύσκολες οι συνθήκες του πολέμου γιατί ήξερε ότι έπρεπε να απολυθεί. ...Σκεφτόταν τα όνειρά του. Όμως εκείνα τα όνειρα δεν τα πραγματοποίησε αμέσως. ...Η οικογένειά του ανησυχούσε.
ΝΧ: Τι σου έχει πει για την ημέρα που θα απολυόταν;
ΧΝ: ...Είχαν δει τους Τούρκους που έπεφταν με τα ...αλεξίπτωτα. ...[Ήταν] στην Λευκωσία, δεν ξέρω πού ακριβώς, αλλά τους έστειλαν πάνω στα βουνά. ...Νομίζω ...ήταν αξιωματικός και ...δεν έπρεπε να φύγει. ...[Συγκεκριμένα νομίζω] του είχαν πει να πάει στο σπίτι του αν ήθελε ...διότι είχε τελειώσει το στρατό, αλλά αρνήθηκε επειδή δεν ήθελε να αφήσει πίσω τους υπόλοιπους στρατιώτες που ήταν και φίλοι του. Ήθελε να μείνει μαζί τους ως το τέλος. Αλλά όσο περνούσε ο καιρός καταλάβαινε ότι καταντούσε πλέον κουραστικό κι έτσι μια μέρα που του είχαν δώσει άδεια για ...να βγει έξω, πήρε τα πράγματά του κι έφυγε. ...Πήγε στην Αγγλία. Κι έτσι τον δήλωσαν ...λιποτάκτη. ...Πήγε στην Αγγλία για να σπουδάσει, ενώ ...δεν έπρεπε να φύγει. Είχε κάνει στρατό δυόμισι χρόνια και κάτι παραπάνω. Όμως μετά βγήκε ένας νόμος που έλεγε όσοι έκαναν κανονικά στρατό, κανονική θητεία ...δεν θα τους θεωρούσαν λιποτάκτες πλέον. Κι έτσι κατάφερε και επέστρεψε πίσω, [αφού] ...τέλειωσε τις σπουδές του...
ΝΧ: Τι ξέρεις για την μητέρα σου; Σου έχει πει;
ΧΝ: Όχι. Για τη μητέρα μου ...ήξερα ότι ήρθαν και έζησαν ...στον Άγιο Αντώνιο, αλλά μια από τις αδερφές της ...είχε μείνει στην Κερύνεια. ...Είχε και παιδιά και κρύβονταν για να προστατευτούν, αλλά στο τέλος κατάφεραν και ήρθαν στην ελεύθερη περιοχή. ...Τις ημέρες της εισβολής δεν είχαν καταφέρει να φύγουν. ...[Το] κατάφεραν ύστερα. Απ’ ό,τι έμαθα κάποιος τους μετέφερε με κάποιο αυτοκίνητο στις ελεύθερες περιοχές. Έτσι έφυγαν, ξέφυγαν από τον κίνδυνο.
ΝΧ: Σου έχουν διηγηθεί περιστατικά σε σχέση με την εισβολή;
ΝΧ: ...Μόνο από τον πατέρα μου ...θυμάμαι ένα περιστατικό. ...Μια μέρα ...έστειλε κάποιους να πάνε στην οικογένειά του [για] να πουν ότι είναι εντάξει, ότι ζει. ...Όταν ήταν πάνω στα βουνά δεν μπορούσαν να επικοινωνήσουν με τις οικογένειές [τους] και έστειλε κάποιον να ειδοποιήσει τους δικούς του ότι είναι καλά. ...Ο άνθρωπος [που] πήγε να ειδοποιήσει τη γιαγιά μου [και] τον παππού μου ...δεν ήταν ψύχραιμος. Ήταν ...ανήσυχος και ο τρόπος που τους ...[μιλούσε] πριν προλάβει καν να πει ότι ο γιός σας είναι καλά, η γιαγιά μου νόμισε ότι ήταν να της πει ότι ο πατέρας μου πέθανε και λιποθύμησε πριν ακούσει ...[οτιδήποτε]. ...Μετά την σήκωσαν και της είπαν ότι ο πατέρας μου είναι καλά.
ΝΧ: Πώς σου φαίνονται αυτές οι ιστορίες; Όταν σου τα λέει σου δημιουργούν κάποια συναισθήματα ή εικόνες ή περιέργεια για κάτι;
ΧΝ: Περιέργεια για το πώς κατάφερναν να ζήσουν ...χωρίς φαΐ, πολλές φορές με την αγωνία αν θα ζήσουν ή ...αν θα τα καταφέρουν να εκπληρώσουν τα όνειρα τους... Δεν ξέρω αν θα ήθελα... να ζούσα εκείνη την περίοδο, γιατί ένας νεαρός 20 χρονών είναι φυσικό να έχει φόβο μέσα του.
ΝΧ: Ο πατέρας σου ήταν στον Πενταδάκτυλο;
ΧΝ: Όχι, ...αλλά δεν θυμάμαι πού ήταν.
ΝΧ: Έχεις επισκεφτεί το σπίτι της μητέρας σου στην Κερύνεια;
ΧΝ: ...Πήγαμε [όταν] άνοιξαν τα οδοφράγματα. Είχαμε πάει στον Απόστολο Ανδρέα, αλλά περάσαμε και από [την] Κερύνεια και βρήκαμε το σπίτι που ζούσε η οικογένεια της μητέρας μου πριν. Ζούσαν άλλοι μέσα, Τουρκοκύπριοι. Ήταν φιλόξενοι, αλλά ήταν μέσα στο σπίτι σου...
ΝΧ: Εκείνο το σπίτι ποιου ήταν; Της οικογένειας της μητέρας σου; Ποιοι ζούσαν εκεί;
ΧΝ: Ήταν της θείας της μητέρας μου που πήγαινε και η οικογένεια της και έμενε στο σπίτι εκείνο. Ήταν μεγάλο σπίτι. ...[Ήταν] της αδελφής της μητέρας μου, ...αλλά έμεναν και η γιαγιά μου με τα παιδιά της γιατί ήταν μεγάλο σπίτι. ...Είχαμε περιουσία στην Κερύνεια, απλώς τα περισσότερα ήταν χωράφια, δεν ήταν το σπίτι...
ΝΧ: Πώς νιώθεις όταν επισκέπτεσαι τα κατεχόμενα;
ΧΝ: Πήγα δύο-τρεις φορές, αλλά νομίζω δεν θα ήθελα να ξαναπάω. Διότι μόνο το συναίσθημα την ώρα που θα περάσεις από την άλλη πλευρά και πρέπει να δείξεις την ταυτότητά σου, πρέπει να υπογράψεις, για να δεις τους δικούς σου τόπους σου προκαλεί θυμό. Πήγαμε δύο φορές απλώς για να δούμε πώς έγιναν. ...Έχουν αλλάξει πάρα πολύ απ’ ό,τι ήταν πριν που έχω δει σε φωτογραφίες. Έχτισαν πολλά κτίρια. Δεν τα άφησαν όπως ήταν. Μπορείς να δεις τούρκικες σημαίες ή [τις πινακίδες των αυτοκινήτων] τις έβαλαν με τούρκικα γράμματα. Σου προκαλεί θυμό [κι] έτσι δεν θα ήθελα να ξαναεπισκεφθώ τα κατεχόμενα. Οι δικοί μου τα επισκέπτονται ακόμα...
ΝΧ: Δεν είναι κάτι που εσένα σ’ ευχαριστεί.
ΧΝ: Όχι.
ΝΧ: Γνωρίζεις γιατί έγινε η εισβολή;
ΧΝ: Είχα ακούσει ότι στις 15 Ιουλίου ...θα ερχόταν η Ελλάδα ...να μας κάνει πραξικόπημα. Κι έτσι, ...πιστεύω, [ότι] οι Τούρκοι μας βρήκαν σε μια στιγμή αδυναμίας και ...[τα] κατάφεραν. ...Πάντα ήθελαν ...να μας κατακτήσουν γιατί έχουμε θάλασσα. Μπορούσαν να κάνουν πιο εύκολη τη ζωή τους. Έτσι, αφού δεν είμασταν τόσο καλά με την Ελλάδα, βρήκαν ευκαιρία να πατήσουν πόδι και να μας κατακτήσουν.
ΝΧ: Υπήρχε λόγος; Γνωρίζεις τι συνέβαινε στην Κύπρο πριν το ’74;
ΧΝ: Όχι.
ΝΧ: Ό,τι έμαθες για εκείνη τη περίοδο από πού το έμαθες; Ποιες ήταν οι πηγές σου;
ΧΝ: Από τον πατέρα μου.
ΝΧ: Στο σχολείο όταν κάνατε ιστορία τι μαθαίνατε;
ΧΝ: Κάναμε, αλλά ...είμασταν και μικροί, δεν δίναμε και πολύ σημασία.
ΝΧ: Θα ήθελες να ξέρεις περισσότερα; Είναι σημαντικό για σένα;
ΧΝ: Ναι. Όσο μεγαλώνεις θέλεις να ξέρεις για την ιστορία σου, ενώ όταν είσαι σε πιο μικρή ηλικία δεν ενδιαφέρεσαι. Αλλά όσο μεγαλώνεις νιώθεις ότι έπρεπε να ξέρεις πιο πολλά πράγματα για την ιστορία σου και ...[θα] ήθελα να μάθω περισσότερα πράγματα. Και νομίζω θα το κάνω διότι είναι ενδιαφέρον. Πρέπει να ξέρεις την ιστορία του τόπου σου.
ΝΧ: Σε τι μπορεί σε βοηθήσει;
ΧΝ: Πρέπει να ξέρεις. Έχουμε πολλούς πολιτικούς που στηρίζουν κάποια πράγματα. Πρέπει να έχεις την κρίση να πεις τη γνώμη σου, ...ποιον θα ακολουθήσεις, ποιον θα ...υποστηρίξεις. Αν δεν ξέρεις, θα κάνεις ό,τι σου πουν οι άλλοι. Και τούτο νομίζω δεν είναι ωραίο, γιατί πρέπει να έχεις τη δική σου κρίση και να επιλέξεις από μόνος σου. Έτσι πρέπει να ξέρουμε τα πιστεύω μας, ποιους υποστηρίζουμε. Άρα για να τα κάνουμε τούτα πρέπει να ξέρουμε την ιστορία μας. Όπως φαίνεται δεν την ξέρουμε καλά.
ΝΧ: Στο σχολείο είχες άλλους συμμαθητές που ήταν πρόσφυγες, δηλαδή είχαν προσφυγική ταυτότητα; Ίσως ήταν κάτι στο οποίο δεν δίνατε σημασία;.
ΧΝ: Είχαμε ένα συμμαθητή μας που ήταν πρόσφυγας, οι γονείς του ...ήταν από την Αμμόχωστο. ...Ξέρω μόνο ότι είχαμε κάποιον άλλο πρόσφυγα.
ΝΧ: Τι σημαίνει η λέξη πρόσφυγας για σένα;
ΧΝ: Μακριά από τον τόπο σου. Μακριά από το σπίτι σου. Μακριά από τους τόπους που μεγάλωσες, από τη γειτονιά σου.
ΝΧ: Και πώς νιώθεις για κάποιον ακούγοντας πως είναι πρόσφυγας;
ΧΝ: Νιώθεις λύπη για τον άλλο άνθρωπο διότι ήταν το σπίτι του. Όπως εγώ δεν θα μπορούσα να χάσω το σπίτι μου, να νιώθω ότι δεν μπορώ να μένω εκεί που μεγάλωσα. Ο άνθρωπος εκείνος ...δεν μπορεί καν να το δει [και] νομίζω είναι πολύ λυπηρό... το να είσαι μακριά από το σπίτι σου και ...τις γειτονιές που μεγάλωσες.
ΝΧ: Γνωρίζεις Τουρκοκύπριους;
ΧΝ: Όχι.
ΝΧ: Θα ήθελες να γνωρίσεις; Τι νιώθεις για τους Τουρκοκύπριους;
ΧΝ: Δεν νιώθω κάποιο συναίσθημα μίσους ή κάτι άλλο, διότι δεν είναι εκείνοι που ευθύνονται για ό,τι έγινε στην Κύπρο. Ή ένα παιδί στην ηλικία μου, που είναι από την Τουρκία, δεν σημαίνει ότι φταίει για τούτα που έγιναν. Φταίνε οι άνθρωποι της εποχής που έγινε ο πόλεμος. Δεν θεωρώ ότι μας έκαναν κάποιο κακό τούτα τα πλάσματα. Θεωρώ ότι είναι άλλοι που ευθύνονται...
ΝΧ: Γνωρίζεις τι κλίμα επικρατούσε πριν το ’74 ή κατά τη διάρκεια του ’74;
ΧΝ: Απ’ ό,τι ήξερα οι Τουρκοκύπριοι με τους Κύπριους είχαν πολύ φιλικές σχέσεις παλιά. Ήταν μαζί, μιλούσαν, ...ήταν και φίλοι. Δεν είχαν κάποιο πρόβλημα μεταξύ τους ή κάποιες σχέσεις μίσους... Νομίζω ήταν καλά τα πράγματα. Δεν ξέρω ...σίγουρα για αυτό που λέω, αλλά είχα ακούσει ότι είχαν καλές σχέσεις. Και δεν πιστεύω ότι τώρα οι Τουρκοκύπριοι έχουν κάτι μ’ εμάς. Δεν φταίνε οι Τουρκοκύπριοι για ό,τι έγινε και δεν νομίζω ότι στηρίζουν τον πόλεμο που έγινε το ’74. Έχει πολλούς που... κατακρίνουν τούτο το πράγμα που έγινε.
ΝΧ: Θα έκανες παρέα με Τουρκοκύπριους αν είχες την ευκαιρία; Θα ήθελες να τους γνωρίσεις, να δεις ποιοι είναι τούτοι οι άνθρωποι;
ΧΝ: Νομίζω θα ήθελα, για να ακούσω και την δική τους πλευρά, πώς γνωρίζουν τα πράγματα. ...Απ’ ό,τι ξέρουμε εμάς στην Κύπρο μας τα λένε διαφορετικά ...στην ιστορία μας, μας μαθαίνουν άλλα πράγματα, ενώ από εκεί τους μαθαίνουν διαφορετικά πράγματα. Θα ήθελα να ακούσω ...τι τους διδάσκουν στα σχολεία ...στις κατεχόμενες περιοχές.
ΝΧ: Πώς θα ήθελες να εξελιχθεί η κατάσταση όσον αφορά το Κυπριακό;
ΧΝ: ...Δεν ξέρω αν θα ήθελα να βρούμε μια κοινή λύση, διότι δεν ξέρουμε καν αν θα μας δώσουν τις περιουσίες που μας ανήκουν, τα σπίτια που μας ανήκουν. ...Δηλαδή να ...[βρεθεί] μια λύση για να να έρθουν κι άλλοι Τούρκοι από εδώ και να είναι περισσότεροι από εμάς, σε εισαγωγικά; Δεν ξέρω αν θα ήθελα. Θα μου άρεσε να μπορώ να επισκεφθώ τον τόπο μου, ...το σπίτι μου, χωρίς να δείξω την ταυτότητά μου. ...Είμαστε και σε μια ηλικία που δεν ξέρουμε ακριβώς τα πράγματα, για να πούμε τι θέλουμε, αλλά θα ήθελα μια λύση που να μην ...καταπατά κι εμάς τους ίδιους. ...Να είναι... μια δίκαια [κατάσταση] ...και να επιστραφούν και ...τα σπίτια μας, γιατί ήταν δικά μας.
ΝΧ: Ωραία. Σ’ ευχαριστώ.