ORAL HISTORY ARCHIVE
Name (Ονοματεπώνυμο): Shampeta Margarita / Σιαμπέτα Μαργαρίτα
Sex (Φύλο): Female (Γυναίκα)
Year of Birth (Έτος Γέννησης): After (Μετά το) 1974
Place of Birth (Τόπος Γέννησης): Larnaka (Λάρνακα)
Nationality (Ιθαγένεια): Cypriot (Κυπριακή)
Community (Κοινότητα): Greek-Cypriot (Ελληνοκυπριακή)
Occupation (Επάγγελμα): Other (Άλλο)
Refugee (Πρόσφυγας): Yes (Ναι)
Language (Γλώσσα Καταγραφής): Greek (Ελληνική)
Related to Killed or Enclaved or Missing persons (Σχετίζεται με Σκοτωμένους ή Εγκλωβισμένους ή Αγνοούμενους): No (Όχι)
Serving the army in some capacity at the time (Υπηρετούσε στο στρατό με κάποια ιδιότητα κατά την περίοδο εκείνη): No (Όχι)
Lived in Refugee Camp (Έζησε σε Προσφυγικό Καταυλισμό): Yes (Ναι)
Νικολέττα Χριστοδούλου: Τι ξέρεις για το ’74; Τι πράγματα έρχονται στο μυαλό σου όταν ακούς 1974;
Μαργαρίτα Σιαμπέτα: ...[Αν] μου πει κάποιος για το 1974 σκέφτομαι τούτα που πέρασαν οι πιο παλιοί. Από ιστορίες που μας είχαν πει, το τι πέρασαν, τα βασανιστήρια που τους έκαναν, το ότι έχασαν τις περιουσίες τους.
ΝΧ: Έχεις συγγενείς που έχουν τέτοιες εμπειρίες;
ΜΣ: ...Και ο πατέρας μου και η μητέρα μου είναι πρόσφυγες. Ξέρω όμως πιο πολλά από τη γιαγιά μου που είναι από τη Λάπηθο, γιατί έζησαν πιο πολλά πράγματα, παρά η γιαγιά μου που ήταν από την Αχερίτου, λόγω του ότι ήταν κοντά που έφυγαν, ενώ η γιαγιά μου [που] ήρθε από τη Λάπηθο κατέληξαν στη Λεμεσό. Η γιαγιά μου που είναι από την Αχερίτου επειδή ζούσαν στην Άχνα, μεταφέρθηκαν στο Δάσος της Άχνας που έγινε συνοικισμός και τώρα ζουν πάρα πολλοί που έφυγαν από διάφορα χωριά ...από τα κατεχόμενα. Ήταν πιο λίγα τα δεινά που πέρασαν γιατί ήταν κοντά και ήταν μέσα στις βάσεις. Ήταν [οι] βάσεις εκεί και τους προστάτευαν οι Άγγλοι, άρα δεν είχαν πολλά πράγματα να περάσουν. Τους βοηθούσαν οι Άγγλοι, ...να τους δώσουν φαγητό, σπίτια. Βασικά τα σπίτια τους ήταν αντίσκηνα, έμεναν μέσα σε αντίσκηνα ...για ένα ολόκληρο χρόνο... Έβρεχε και τα νερά ήταν μέσα. Και μετά μεταφέρθηκαν σε παράγκες που άρχισαν και έστηναν. Τους έδιναν φαγητό και ρούχα ...στις βάσεις απ’ ό,τι μου είπαν οι γιαγιάδες.
ΝΧ: Σου είπε η γιαγιά σου πώς ήταν η ζωή στο αντίσκηνο;
ΜΣ: Μας είπαν ήταν λίγο δύσκολο, γιατί όταν έβρεχε έξω, έβρεχε και μέσα στο αντίσκηνο. ...Οι θείοι μου ήταν μικροί και ο [ένας] θείος μου ήταν μόνο 40 ημερών. ...Τον κρατούσαν συνέχεια ...τυλιγμένο σε κουβέρτες για να μην αρρωστήσει και όμως αρρώστησε, έπαθε ...βρογχοπνευμονία. Μου είπε η γιαγιά μου ότι την ημέρα της εισβολής τη μητέρα μου ...την πήρε μια κοπέλα, φίλη μας, και την έφερε μαζί της στη Λάρνακα. ...Μετά που ηρέμησαν λίγο τα πράγματα την πήρε εκεί που έμενε η γιαγιά μου. Η άλλη η θεία μου ήταν μικρή και ήταν μαζί ...[με τη] γιαγιά. Την είχαν όπως είχαν και το θείο μου, ...πολύ ζεστά, για να μην [αρρωστήσει]. Είπε ότι ήταν κρύο ...μέσα στον Σεπτέμβρη και ήταν και έξω, μέσα στη φύση, ήταν πιο δύσκολο...
ΝΧ: Πόσα παιδιά είχε η γιαγιά σου;
ΜΣ: Η γιαγιά μου από την Άχνα, από την πλευρά της μητέρας μου, [είχε] τρία [παιδιά]. ... Τούτη η πλευρά, επειδή δεν πέρασαν πολλά, ...δεν ξέρει να μου πει κάποια πράγματα παραπάνω. ...Ζούσαν για ένα χρόνο μέσα στα αντίσκηνα και μετά έκαναν παράγκες από πλακάζ, ξύλα, δέντρα…
ΝΧ: Πήγαιναν σχολείο; Πώς ήταν οι διευθετήσεις;
ΜΣ: ...Έκαναν μάθημα μέσα στο αντίσκηνο. Μου είχε πει η μητέρα μου, ...που νομίζω ήταν Β’ ...δημοτικού, ...έκαναν μάθημα σε αντίσκηνο. Κάθονταν πάνω σε κορμό και κρατούσαν πάνω στα πόδια τους τα τετράδια που είχαν, που τους τα είχαν δώσει οι Άγγλοι. ...Μετά ...άρχισαν να κόβουν τα δέντρα και να ξεκινούν να κάνουν σπίτια. ...Τα πρώτα σπίτια που χτίστηκαν είναι πάρα πολύ παλιά. ...Δεν ήταν όπως είναι τώρα τα σπίτια, ...ήταν πιο πρόχειρα. Μου είχε πει η γιαγιά μου ότι την πρώτη μέρα που τους είπαν ότι έρχονται οι Τούρκοι, ...ο πεθερός της γιαγιάς μου είχε πάρει το τρακτέρ και πήγε στην Άχνα, κρυφά. ...Είχε στρατό στην Άχνα. Πήγε κρυφά και έφερε λίγα πράγματα από εκεί. ...Έφερε κουβέρτες, λίγες καρέκλες, ρούχα για τα μωρά, μπιμπερό, γιατί δεν είχε τίποτε από εδώ για τον θείο. Πήγε μια-δυο μέρες έτσι πίσω, ...και σιγά-σιγά έφερε λίγα πράγματα. Η γιαγιά μου έχει στο σπίτι ...δύο πράγματα που τα έφερε από εκεί ...ο προπάππους.
ΝΧ: Ήταν με κίνδυνο της ζωής του ή ένιωθε ότι ήταν ασφαλές;
ΜΣ: Μου είπε [ότι] τη νύχτα φοβόντουσαν, που [ήταν] στα αντίσκηνα. ...Γιατί ...όσο και να ήταν, ναι τους πρόσεχαν οι Άγγλοι, [από] τις βάσεις, αλλά φοβόντουσαν κάπως. ...Δεν ήταν να μην νιώθουν καθόλου φόβο. Φοβόντουσαν λίγο. Αυτά νομίζω από τούτη τη γιαγιά μου [από] την πλευρά της [μητέρας μου]... Η άλλη μου γιαγιά [από την πλευρά του πατέρα] μου είπε, ...και θυμάμαι που μας το έλεγε και ο παππούς [που] ...έχει πεθάνει, ότι την ημέρα που τους είπαν ότι έρχονται οι Τούρκοι, επειδή το σπίτι της είναι πάνω στην παραλία, ...είδαν τα αεροπλάνα. ...Μου είπε πέρασαν ένα-δύο αεροπλάνα και έριχναν βόμβες. ...Ο πατέρας μου και η θεία μου, η αδερφή του, ήταν έξω στο περιβόλι, μπροστά από το σπίτι... Και ο παππούς μου προσπάθησε να προστατέψει τον πατέρα μου γιατί έπεφτε η βόμβα και ερχόταν καταπάνω του... Έπεσε από πάνω από τον πατέρα μου για να τον προστατέψει και γέμισε το σώμα του βλήματα... και η θεία μου παραλίγο να χάσει τα πόδια της. Οι γιατροί έκαναν ιατρικό συμβούλιο και τους είχαν πει ότι έπρεπε να κοπούν τα πόδια της. ...Τρεις γιατροί αποφάσισαν όχι. ‘Είναι κρίμα, είναι 14 χρονών, να της κόψουμε τα πόδια της;’ ...Μου είχε πει ότι μόλις έπεσε η βόμβα και ...χτύπησαν τα πόδια της θείας μου, ...την έπιασαν και την έβαλαν στο σπίτι. Η γιαγιά μου πήρε σεντόνια, ...της τύλιξε τα πόδια, ...την έβαλαν [σ’] ένα αυτοκίνητο και ...την ...είχαν πάρει στο παλιό νοσοκομείο στη Λευκωσία. ... Εκεί οι γιατροί αποφάσισαν ότι δεν θα της κόψουν τα πόδια, αλλά θα της κάνουν θεραπεία. Ήταν στο νοσοκομείο για έναν ολόκληρο χρόνο. Εντωμεταξύ η γιαγιά μου ...τους έψαχνε, να δει πού είναι. Τον παππού μου τον μετέφεραν στην Κυπερούντα ...σε ένα νοσοκομείο και μετά ...σε μια κλινική ...και του αφαίρεσαν [τα] βλήματα από πάνω του. [Έμεινε] μόνο ...ένα ...που ήταν κοντά στην καρδιά και οι γιατροί είπαν ότι αν τον άνοιγαν εκεί κοντά για να το βγάλουν θα πέθαινε. Κι έτσι του το άφησαν και πέθανε μ’ εκείνο. Δεν προσπάθησαν να το βγάλουν. Μου είπε ότι η θεία μου ήταν στο νοσοκομείο για ένα χρόνο και της έκαναν θεραπείες και μόλις την έβγαλαν από το νοσοκομείο ...κάθε ένα μήνα έπρεπε να πηγαίνει στην Λευκωσία, να την βλέπουν οι γιατροί. ...Μόλις χτύπησαν ...τον παππού μου και τη θεία μου ...τους πήραν στο νοσοκομείο. Τη γιαγιά μου και τους υπόλοιπους τους μετέφεραν στα σχολεία της Μόρφου. Εκεί, μου είπε, ήταν πάρα πολύς ο κόσμος [και] ότι έκοβαν κομμάτια με τις κούτες για να κάνουν σαν σπιτάκια για να μένουν μέσα, οικογένειες-οικογένειες. Μου είχε πει ότι έπαιρνε λεωφορείο για να πάει στο νοσοκομείο. ...Μετά από λίγες μέρες νόμισαν ότι έγινε ανακωχή, ότι θα μπορούσαν να πάνε σπίτι τους και πάρα πολλές γυναίκες ξεκίνησαν με το λεωφορείο για να πάνε πίσω στη Λάπηθο. Αλλά εκεί κάποιοι στρατιώτες που ήταν κρυμμένοι μέσα στα σπίτια, μέσα στα βουνά, είπαν του κύριου που τους πήρε με το λεωφορείο ‘γιατί τις έφερες θα κινδυνέψουν εδώ. Δεν έγινε ανακωχή. ...Οι Τούρκοι είναι κρυμμένοι και θα μας κάνουν κακό. Πιάστες και φύγετε’. Και από εκεί τις ξαναπήραν στη Μόρφου και ...μετά μεταφέρθηκαν στη Λόφου [στη Λεμεσό]. ...Και έμειναν εκεί για πολύ καιρό. Έμεναν και δύο και τρεις οικογένειες μέσα σ’ ένα σπίτι μου είπε. ...Και μπορώ να πω ότι τώρα ...που έκανα μια επίσκεψη στη Λάπηθο, μου ήρθαν στο νου τούτα που μου είχε πει ο παππούς μου. ...Και το δέντρο, κοντά στο οποίο ήταν ...ο πατέρας μου και προσπάθησε να τον σώσει, ...να προστατέψει τα παιδιά του από τη βόμβα. ...Μου ήρθε εκείνη την ώρα γιατί δεν μετακινήθηκε τίποτε από ...εκεί, ...στο σπίτι τους. Και είχα την ευκαιρία ...να δω πού είχαν τούτο το ατύχημα κατά την τουρκική εισβολή...
ΝΧ: Πόσες φορές πήγες στη Λάπηθο;
ΜΣ: Στη Λάπηθο πήγα μια φορά. ...Ένιωσα κάπως περίεργα. Τα συναισθήματα ήταν ανάμεικτα εκείνη τη στιγμή γιατί μου έρχονταν όλα στο νου, τούτα που πέρασαν, αν και εγώ δεν τα πέρασα, αλλά είχα στο νου μου τούτα, όπως τα φαντάζομαι εγώ ότι θα έγιναν, από έργα που είδαμε...
ΝΧ: Είδες κόσμο στη Λάπηθο;
ΜΣ: Ναι. Στο σπίτι της γιαγιάς μου μένουν Τούρκοι. Τούρκοι όμως, όχι Τουρκοκύπριοι. Ενώ στο πίσω σπίτι που είναι δίπλα, που ...είναι συγγενείς της γιαγιάς μου, μένουν Τουρκοκύπριοι οι οποίοι μας φιλοξένησαν. Μας είπαν να κόψουμε ό,τι θέλουμε από το περιβόλι μας κι εμείς κόψαμε λίγα λεμόνια για να φέρουμε από εδώ, γιατί ...τα λεμόνια είναι τα αγαπημένα του πατέρα μου και θέλαμε να του φέρουμε. Και είδα και το πατρικό σπίτι της γιαγιάς μου που είναι κοντά στην Αγία Παρασκευή... Οι Τούρκοι που μένουν στο σπίτι της γιαγιάς μου, που έχτισαν μαζί με τον παππού μου, μας έκλεισαν την πόρτα κατάμουτρα...
ΝΧ: Ήταν δηλαδή διαφορετική η αντίδρασή τους;
ΜΣ: ...Ναι, γιατί οι Τουρκοκύπριοι μας άνοιξαν την πόρτα τους, μας φιλοξένησαν, να μας κεράσουν, μας άφησαν να κόψουμε λεμόνια και ό,τι άλλο θέλαμε από το περιβόλι του παππού,... ενώ οι Τούρκοι μας έκλεισαν την πόρτα κατάμουτρα. Δεν μας άφησαν ούτε καν να το δούμε. Ούτε καν στην αυλή να μπούμε. Μας έκλεισε την πόρτα και έκανε το χέρι του... ‘φύγετε’. Ενώ εμείς δεν πηγαίναμε με κακή πρόθεση. Απλά πήγαμε ...να δούμε το σπίτι της γιαγιάς μας. Δεν θέλαμε να μείνουμε εκεί, ούτε κάτι, γιατί ξέρουμε πώς είναι η κατάσταση.
ΝΧ: Πώς ένιωσες βλέποντας αυτή την αντίδραση;
ΜΣ: Μόλις το είδα τούτο ένιωσα άσχημα, γιατί ήθελα πάρα πολύ να μπω στο σπίτι της γιαγιάς μου, να το δω. Γιατί το είδα μόνο σε φωτογραφίες που είχε η γιαγιά μου, πολύ παλιές φωτογραφίες που δεν φαίνεται τόσο καθαρό και ήθελα να το δω. Ασχέτως πως δεν θα ήταν όπως ήταν πριν, ήθελα να το δω, αλλά ήταν λίγο δύσκολο. [γελάει]
ΝΧ: Πήρε φωτογραφίες φεύγοντας;
ΜΣ: ...Ήταν μερικές φωτογραφίες που τις είχε... Τη μέρα που ήταν να φύγουν έπιασε κάποια πράγματα, πολύ λίγα, ...μέσα σε μια σακούλα και [τα] πήρε μαζί της. ...Έβαλε ...μέσα τις φωτογραφίες με τη μητέρα της, τον πατέρα της, ...και νομίζω και μια του γάμου της, δεν είμαι σίγουρη. ...Δεν πρόλαβε να πάρει πράγματα από το σπίτι γιατί ήταν πολύ ξαφνικό. Οι Τούρκοι ήταν ήδη μέσα στην αυλή τους την ώρα που τους το είπαν. Δεν ήξεραν τίποτε, τι γινόταν.
ΝΧ: Θυμάσαι άλλα περιστατικά που σου αφηγήθηκε η γιαγιά σου;
ΜΣ: ...Μου είπε μια ιστορία που γινόταν λίγο καιρό ...πριν την εισβολή, η οποία ήταν με κάτι αγελάδες, αλλά δεν ξέρω αν είναι μύθος ή αν είναι ιστορία πραγματική. ...Κοντά στη θάλασσα, πάρα πολλοί φύτευαν διάφορα, ...σιτάρι, κάτι τέτοιο. Και μου είχε πει ότι κάθε νύχτα ...[χάνονταν], δεν έβρισκαν ...τους σπόρους που φύτρωναν. Και μάλωναν ...αναμεταξύ τους οι χωρικοί και μου είχε πει ότι μια νύχτα κάποιος είπε ότι ...θα σταθεί καραούλι για να προσέχει να δει ποιος ήταν να τον κλέψει. Και είδαν αγελάδες να έρχονται από την Τουρκία, να τρώνε ...τους σπόρους και να φεύγουν μέσω της θάλασσας πάλι. Μέσα από τη θάλασσα. Να κολυμπούν οι αγελάδες και να έρχονται να τρώνε και να φεύγουν. Επειδή είναι τόσο κοντά η Τουρκία από τη Λάπηθο έρχονταν, ...έτρωγαν και έφευγαν. Και το είχε δει ...ένας από τους χωρικούς που ήταν εκεί ...στις άκριες και την άλλη μέρα τους το είπε και δεν το πίστευαν. Τη νύχτα ...ήθελαν να κάτσουν και οι άλλοι, να περιμένουν να δουν αν όντως έγινε τούτο, [αν] ήταν αλήθεια. Και όντως είπαν ότι ήταν αλήθεια τούτο που έγινε. Ότι έρχονταν οι αγελάδες από την Τουρκία, έτρωγαν και έφευγαν. Εγώ το θεωρώ αστείο, δεν ξέρω αν ήταν αστείο για εκείνους.
ΝΧ: Ήταν άσχημα τούτα που σου περιέγραφε η γιαγιά σου; Όλες αυτές οι εμπειρίες που σου διηγόταν; Τι συναίσθημα έμεινε μέσα σου από αυτά, πριν πας στα κατεχόμενα;
ΜΣ: ...Εγώ έβλεπα ότι κάθε φορά που ήταν να μας πει κάτι για τη Λάπηθο αναστέναζε πολύ βαριά γιατί είναι ο τόπος της, είναι το σπίτι της και τα έχασε όλα. ...Ήρθε από εδώ και δεν έχει τίποτε... Νιώθει ξένη μέσα στον ίδιο της τον τόπο. Και βλέπω ότι είναι πολύ στεναχωρημένη με τούτη τη κατάσταση. Και μόνο που άκουγα τον αναστεναγμό της ...κάθε φορά που μας έλεγε κάτι για τη Λάπηθο κατάλαβα ότι είναι πολύ λυπημένη με τούτο που έγινε.
ΝΧ: Εσένα πώς σε επηρέασε τούτο; Το ότι η οικογένεια σου ήταν πρόσφυγες. Η ζωή σου θα ήταν η ίδια αν δεν είχε γίνει τούτο το πράγμα;
ΜΣ: ...Δεν το φαντάστηκα ποτέ μου τούτο το πράγμα, αλλά νομίζω ότι αν το πάρουμε και λόγω οικονομικού νομίζω ότι αν ήμουν από εκεί ...θα ήμουν σε καλύτερη κατάσταση... Γιατί η γιαγιά μου έχει πολλή περιουσία στη Λάπηθο και είναι όλα δικά μας... Ενώ τώρα δεν έχουμε τίποτε. Είμαστε από εδώ και ειδικά στο χώρο που μένω τώρα, ...στο Δασάκι της Άχνας, ανά πάσα στιγμή αν έρθουν οι Άγγλοι και μας πουν ‘πρέπει να φύγετε από εδώ’, θα μας πάρουν το σπίτι μας και ...θα φύγουμε χωρίς τίποτε. Τους ανήκει. Είναι δικό τους κομμάτι. Δεν ξέρω, δεν το σκέφτηκα ποτέ μου, πώς θα ήταν αν ήμουν από κει. Αν και νομίζω ότι αν ήμουν από εκεί θα χαιρόμουν πιο πολύ τη θάλασσα, γιατί το σπίτι της γιαγιάς μου είναι πάνω στη θάλασσα. Εντελώς δίπλα. Μου έλεγε η γιαγιά μου ότι ο πατέρας μου ...[όταν] ήταν μικρός έπαιζαν συνέχεια στη θάλασσα. Το χειμώνα ψάρευαν εκεί και το καλοκαίρι ήταν όλη μέρα στη θάλασσα και έπαιζαν. Νομίζω κι εγώ ...θα έπαιζα συνέχεια στη θάλασσα... Δεν ξέρω τι ...άλλο θα φανταζόμουν. Νομίζω μας πήραν τους πιο ωραίους τόπους. [Γελάει]. Όπως το βλέπω τώρα...
ΝΧ: Η μητέρα σου, ο πατέρας σου σου είπαν πράγματα;
ΜΣ: ...Η μητέρα μου ήταν μικρή. Ήταν τεσσεράμιση χρονών όταν έγινε η εισβολή [και] δεν θυμάται πολλά πράγματα. Θυμάται ότι μετά την εισβολή έκαναν ακόμα μάθημα μέσα στα αντίσκηνα... Ο πατέρας μου ...το μόνο πράγμα που μου είπε ότι θυμόταν ήταν ότι έπεσε από πάνω ο πατέρας του για να τον σώσει. Μόνο. Γιατί ...και ο πατέρας μου ήταν μικρός, δεν ήταν μεγάλος. Ήταν εξίμιση χρονών... Ήταν μικρός, δεν θυμάται κάτι άλλο. ...Θυμάται μόνο την ώρα που τον τράβηξε ο πατέρας του και έπεσε από πάνω του. Τίποτε άλλο.
ΝΧ: Πού συνέβη τούτο;
ΜΣ: Έξω. Ο πατέρας μου ήταν ανάμεσα στα δέντρα [και] έπαιζε και ο παππούς μου πήγε, τον τράβηξε από το δέντρο, ...τον έβαλε χάμω και έπεσε από πάνω του για να τον σώσει. Επειδή η βόμβα πήγαινε κατά πάνω του και δεν μπορούσαν ούτε να τρέξουν ούτε τίποτε γιατί ότι και να έκαναν ...θα τους χτύπαγε, δεν θα τους άφηνε. ...Η θεία μου ...που χτύπησε τα πόδια της, έκανε 14 εγχειρήσεις στο ένα πόδι και 11 στο άλλο, μου είπε η γιαγιά μου. ...Ακόμα και τώρα που είναι πιο μεγάλη φαίνεται το πρόβλημα, γιατί δεν μπορεί να περπατήσει πολύ καλά. Κουτσαίνει. Δεν έχει καθόλου κρέας πάνω στα πόδια της εδώ, σε αυτό το κομμάτι. Της έκαναν πολλές πλαστικές, μου είπε η γιαγιά μου... Έπαιρναν κομμάτι από πίσω από τη μασχάλη της, από παντού, όπου είχε λίγο κρέας, για να της βάλουν.
ΝΧ: Η θεία σου πού είναι;
ΜΣ: Είναι στη Λεμεσό. ...Και η θεία μου είναι πολύ λυπημένη γιατί τα θυμάται και μελαγχολεί. ...Μου είπε η γιαγιά μου ότι ειδικά φέτος έχει αφόρητους πόνους. Πονάει πάρα πολύ, δεν μπορεί να περπατήσει πολλή ώρα, δεν μπορεί να κάθεται πολλή ώρα, πονάει πάρα πολύ με τούτο που έπαθε.
ΝΧ: Οι συγγενείς πού ζουν; Τους βλέπεις τακτικά;
ΜΣ: Οι συγγενείς μου ...είναι όλοι στη Λεμεσό. Δεν τους βλέπω πολύ συχνά...
ΝΧ: Νομίζεις θα τους έβλεπες αν ήταν μαζεμένοι κοντά ο ένας στον άλλο;
ΜΣ: ...Είναι όλοι μαζεμένοι κοντά. Μόνο ο πατέρας μου ήρθε κάτω λόγω του ότι η μητέρα μου ήταν στο Δασάκι της Άχνας. ...Λόγω κάποιου προβλήματος που έχει ο παππούς μου, που τον καιρό εκείνο δεν είχαν γιατρούς για να το γιατρέψουν, ...ήθελε να είναι κοντά στον παππού. Ο παππούς μου ήταν κωφάλαλος από μια βρογχοπνευμονία που έπαθε και του άφησε τούτο το σημάδι ...και ...ήθελε να είναι κοντά ούτως ώστε αν χρειάζονται βοήθεια να τους βοηθούμε. Κι έτσι ήρθε και ο πατέρας κάτω. ...Πάμε όποτε μπορούμε, Χριστούγεννα, Πάσχα, καλοκαίρι, και τους βλέπουμε.
ΝΧ: Το όνομά σου από πού το πήρες; Κάποια από τις γιαγιάδες σου;
ΜΣ: Ναι, η γιαγιά μου από το Δασάκι από την Άχνα, είναι Μαργαρίτα, [από την πλευρά της μητέρας]. Το όνομα της γιαγιάς [από την Λεμεσό] το πήρε η αδερφή μου [από την πλευρά του πατέρα].
ΝΧ: Το τι έμαθες για το 1974 είναι από ό,τι άκουσες ή διάβασες μόνο;
ΜΣ: Είχα διαβάσει και κάποια βιβλία παλιά. Απλά τώρα δεν θυμάμαι και παρά πολλά πράγματα. Βασικά και από τούτα όλα που ακούω ο καθένας λέει και διαφορετική άποψη, λέει τα πράγματα διαφορετικά, έτσι δεν μπορείς να εμπιστευτείς κάποιον και να πεις ‘α, τώρα τούτος θα μου πει την αλήθεια για το ’74’. Γιατί ο ένας τα ρίχνει στον άλλον. Η δική μου γνώμη νομίζω είναι ότι είναι τα μεγάλα κεφάλια που φταίνε, διότι για τις ασυμφωνίες τους πέθανε τόσος κόσμος χωρίς λόγο ...τελικά. Για κάποια συμφέροντα.
ΝΧ: Εσύ τι νομίζεις ότι θα γίνει τώρα; Τι θα ήθελες να γίνει;
ΜΣ: ...Εγώ δεν έχω πρόβλημα ...ούτε μ’ εκείνους που είναι από εκεί επειδή, όπως σας είπα, εγώ πιστεύω ότι τα μεγάλα κεφάλια είναι που φταίνε και για τα συμφέροντά τους και μόνο δεν σκέφτηκαν καν τον κόσμο. ...Πιστεύω ότι καλό θα ήταν να φύγει τούτο το τείχος που έχουμε ανάμεσά μας και να γίνουμε ένα, εφόσον και οι Τουρκοκύπριοι που είναι από εκεί έχουν τα μέρη τους από εδώ. Γιατί το σπίτι που μένει τώρα η γιαγιά μου ήταν κάποιας Τουρκοκύπριας. Δεν μένει σε κανονικό σπίτι. ...Η γιαγιά μου το αποκαλεί χαλαμάντουρο , επειδή είναι παλιό και ήταν σπίτι Τουρκοκύπριας. ...Απλά το επιδιορθώσαμε λίγο για να μπορεί να μένει μέσα. Και νομίζω ...[θα] ήταν καλό... να πάει ο καθένας στον τόπο του, να έχουμε ξανά εκείνα που ήταν δικά μας, να τα πάρουμε.
ΝΧ: Νομίζεις θα μπορούσες να ζήσεις με τους Τουρκοκύπριους;
ΜΣ: Ναι, γιατί όχι. Δεν έχω κανένα πρόβλημα, γιατί ήδη έχω και φίλους Τουρκοκύπριους και δεν με πειράζει γιατί είναι κι εκείνοι άνθρωποι. ...Δεν φταίνε. Έτσι το βλέπω εγώ.
ΝΧ: Πώς γνώρισες τους Τουρκοκύπριους;
ΜΣ: ...Σε δουλειές που πήγα. ...Δουλέψαμε καλοκαίρι στη δουλειά του πατέρα μου [και] έφεραν έναν Τουρκοκύπριο, ο οποίος σπούδαζε αγγλική φιλολογία στο πανεπιστήμιο Κύπρου, και κάναμε καλή παρέα. Τούτος ο Τουρκοκύπριος μένει στον Άγιο Σέργιο, στα κατεχόμενα. Μου είπε να πάω όποτε θέλω..., δεν έχει κανένα πρόβλημα. Έρχεται και με βλέπει, έχουμε ακόμα επαφές μεταξύ μας. ...Ήμουν Β’ Λυκείου ...[όταν] τον γνώρισα. ...Μόλις άνοιξαν [τα οδοφράγματα] και μπορούσαν να έρχονται ...εκείνοι από εδώ και να πηγαίνουμε κι εμείς.
ΝΧ: Πριν από αυτό δεν είχες γνωρίσει άλλους;
ΜΣ: ...Όχι. ...Η μόνη εμπειρία που είχα ήταν να περνώ έξω από την Άχνα και να βλέπω τον στρατό και να στέκονται μπροστά από τα σπίτια της μητέρας μου και του πατέρα μου, της γιαγιάς μου βασικά. Τίποτε άλλο. Και ...όποτε περνούσα από εκεί να νιώθω ότι μου απαγορεύει να πάω να δω. Τι; Τον τόπο μου, το σπίτι μου, ...το σπίτι της γιαγιάς μου; Είχα τούτη την αίσθηση. Τώρα ...δικαιούμαι να πάω, αν και στην Άχνα δεν δικαιούμαστε να πάμε γιατί έχουν στρατό... Απλά την βλέπουμε από μακριά. Και την βλέπω από το σπίτι μου. Από εκεί που μένω τώρα βλέπω απέναντι, ...την εκκλησία που είναι η πιο μεγάλη ...μέσα στο χωριό. Και επειδή ...μου είπε η γιαγιά μου ότι ...δίπλα από την εκκλησία είναι το δικό της ...σπίτι ...ξέρω ότι είναι εκείνο... Την εκκλησία όμως, ...άμα βγω στη βεράντα του σπιτιού μου, την βλέπω. ...Είναι τόσο κοντά μου.
ΝΧ: Πώς είναι να βλέπεις ένα τόπο που δεν μπορείς να πας;
ΜΣ: Τα συναισθήματα είναι ανάμεικτα. Νιώθω λίγο αμήχανα γιατί ...[ναι μεν] δεν έζησα σ’ εκείνο το χώρο, αλλά όσο να’ ναι, επειδή ξέρω ότι ανήκει στη γιαγιά μου, στους δικούς μου ανθρώπους, λυπάμαι...
ΝΧ: Ένιωθες θυμό δηλαδή που τα έβλεπες απέναντί σου τόσα χρόνια;
ΜΣ: ...Δεν ένιωσα ποτέ μου θυμό για τούτο που έγινε, γιατί, όπως είπα, δεν φταίει ο κόσμος που είναι μέσα, ούτε οι στρατιώτες που είναι εκεί ούτε κανένας. Δεν ένιωσα θυμό, απλά λίγο στεναχώρια ένιωσα. Τούτο ...μόνο.
ΝΧ: Πώς νιώθεις βλέποντας τη θεία σου που πληγώθηκε;.
ΜΣ: Λυπημένη γιατί μπορούσα να την χάσω, μπορούσε να μην έχει πόδια, να είναι τώρα ανάπηρη εξαιτίας τούτου του συμβάντος. Θα ήθελα πολύ να κάνω κάτι για να τη βοηθήσω. ...Είναι λίγο δύσκολο γιατί επειδή μεγάλωσε, δεν μπορούν να της κάνουν τίποτε άλλο τώρα, ενώ ...[όταν] ήταν μικρή ...[θα] μπορούσαν να της κάνουν [κάτι] ...να θρέψει πιο γρήγορα. Οι γιατροί δεν βρήκαν κάτι άλλο που μπορούσαν να της κάνουν. Ό,τι μπορούσαν προσπάθησαν και το έκαναν.
ΝΧ: Σ’ ευχαριστώ πολύ.